Okutereka (Alignment)
Alignment
Enkola y'okukakasa nti ebigendererwa bya sisitemu ya AI, eby'evaamu, n'empisa zabyo bikwatagana n'ebigendererwa n'empisa z'abantu. Kino kikulu nnyo mu sisitemu ez'omulembe eziyinza okukulaakulanya empisa ezitateekebwamu mu bugenderevu.
Eky'okulabirako: Okukakasa nti caatibooti ey'okuyamba ku mbeera z'obwongo tegiragirira bikolwa bya bulabe ka bibe ki ebibuuziddwa.
Enkolagana y'Okuprograma Enkozesa (API) (Application Programming Interface (API))
Application Programming Interface (API)
Akalala k'amateeka n'enkola eziweereddwa ezikkiriza sisitemu za softweya ez'enjawulo okwogeragana n'okuwaanyisiganya deta.
Eky'okulabirako: Okukozesa OpenAI API okusindika ekibuuzo n'okufuna eddamu erikoleddwa modyuuli y'olulimi mu web app yo.
Amagezi ga Kompyuta Ag'awamu (AGI) (Artificial General Intelligence (AGI))
Artificial General Intelligence (AGI)
Ekika kya AI eky'endowooza ekiyinza okukola omulimu gwonna ogw'obwongo omuntu gw'ayinza okukola. Kijumuliza okuyiga mu nnimiro ez'enjawulo.
Eky'okulabirako: Sisitemu ya AGI eyinza okuyiga okuyiiya ennyimba, okulongoosa, n'okuyita ekigezo kya firosofiya awatali pulogulaamu ey'enjawulo ku mulimu.
Amagezi ga Kompyuta (AI) (Artificial Intelligence (AI))
Artificial Intelligence (AI)
Okukoppa amagezi g'abantu mu byuma ebipulogulaamiddwa okulowooza, okusengeka, n'okukola ku lwabyo.
Eky'okulabirako: AI yeewa amaanyi abayambi b'omuntu nga Siri ne sisitemu z'okuvuga ezeetongodde nga Tesla Autopilot.
Empisa za AI (AI Ethics)
AI Ethics
Ettabi ly'okumanya erikwata ku nsonga z'empisa mu kukulaakulanya n'okukozesa AI, omuli obwenkanya, ebyama, obuvunaanyizibwa, n'obutasoosola.
Eky'okulabirako: Okukola amateeka okuziyiza aligoridimu z'okuwa emirimu okusosola okusinziira ku kikula oba eggwanga.
Amagezi Agongeddwaako (Augmented Intelligence)
Augmented Intelligence
Modyuuli y'okukolagana AI mw'ejjumbira n'okwongeza amagezi g'abantu mu kifo ky'okubaddirawo.
Eky'okulabirako: Ebikozesebwa bya AI mu by'ekisawo ebiraga ebitakwatagana eri abasawo, abasalawo enkomerero.
Omukozi Eyeetongodde (Autonomous Agent)
Autonomous Agent
Sisitemu ya AI esobola okwesalirawo n'okukola ebikolwa okutuukiriza ebigendererwa byayo awatali kuyingiriramu kwa muntu.
Eky'okulabirako: Lobootti eyeetongodde etambuza ebintu mu bibuga n'okwewala ebiziyiza ku lwayo.
Okudda emabega okutereeza (Backpropagation)
Backpropagation
Enkola y'okutendeka netiweki z'obusimu ng'otereeza obuzito okuva ku by'ovaamu okudda ku by'oyingiza, ng'okendeeza ensobi mu kulagula.
Eky'okulabirako: Ekozesebwa mu kutendeka ebyuma ebimanya ebifaananyi okukendeeza omuwendo gw'ensobi mu kumanya ennamba empandiike n'omukono.
Okusosola (Okusosola kw'Aligoridimu) (Bias (Algorithmic Bias))
Bias (Algorithmic Bias)
Okubeera ku ludda olumu okutagendereddwa era okwa lubeerera mu by'eva mu AI olw'okuba deta ey'okutendeka tesinziira bulungi oba tekiikirira bulungi.
Eky'okulabirako: Sisitemu y'okumanya amaaso etategeera bulungi bantu ba langi olw'obutabaawo mu bungi mu deta ey'okutendeka.
Deta Ennyingi (Big Data)
Big Data
Deta setti ennene ennyo ezeetaaga ebikozesebwa eby'enjawulo okuzitereka, okuzisesengula, n'okuggyamu omuwendo, era etera okukozesebwa okutendeka modyuuli za AI.
Eky'okulabirako: Okukozesa enkola z'abakozesa obukadde n'obukadde okutendeka yinjini z'okulagirira ku mikutu gy'eby'obusuubuzi.
Modyuuli y'Akasanduuko Akadirugavu (Black Box Model)
Black Box Model
Ekika kya modyuuli ya AI oba ey'okuyiga kw'ebyuma ng'enkola yaayo ey'omunda tesoboka kunnyonnyolwa bantu, ekizifula okutegeera engeri gy'esaliramu amagezi.
Eky'okulabirako: Netiweki y'obusimu ey'emisingi ekozesebwa okukkiriza looni naye nga tewa nnyinnyonnyola ntegeerekeka lwaki omu yakkirizibwa ate omulala n'agaanibwa.
Okubala okw'Okutegeera (Cognitive Computing)
Cognitive Computing
Sisitemu za AI ezikolebwa okukoppa enkola z'ebirowoozo by'abantu, gamba ng'okusengeka n'okuyiga, nga zikozesa enkola nga NLP n'okumanya ebifaananyi.
Eky'okulabirako: Sisitemu y'okubala okw'okutegeera eyamba abakugu mu mateeka okusesengula emisango n'okulagula eby'okuvaamu.
Okulaba kwa Kompyuta (Computer Vision)
Computer Vision
Ettabi ly'amagezi ga kompyuta erisobozesa kompyuta okutegeera n'okukola ku deta ey'okulaba gamba ng'ebifaananyi ne vidiyo.
Eky'okulabirako: Sisitemu z'okumanya amaaso ezimanya abantu mu vidiyo z'ebyokwerinda nga zikozesa okulaba kwa kompyuta.
Olukungaana lw'Ebiwandiiko (Corpus)
Corpus
Olukungaana olunene olw'ebiwandiiko ebyawandiikibwa oba ebyogerwa ebikozesebwa okutendeka modyuuli z'olulimi.
Eky'okulabirako: Deta setti ya Common Crawl lwe lukungaana lw'ebiwandiiko olw'olukale olukozesebwa okutendeka modyuuli z'olulimi ennene nga GPT.
Okukyuka kwa Deta (Data Drift)
Data Drift
Ekintu ekibaawo ng'edeta ey'oyingiza ekyuka n'ebiseera, ekireetera enkola ya modyuuli okukendeera.
Eky'okulabirako: Modyuuli y'okulagula okuddaabiriza ebikozesebwa mu makolero efuuka etali ntuufu nga tekinologiya omupya ogwa sensa guyingiziddwa.
Okuteeka obubonero ku Deta (Data Labelling)
Data Labelling
Enkola y'okuteeka obubonero ku deta okugifuula entuufu eri okuyiga okulagirirwa.
Eky'okulabirako: Okuteeka obubonero ku bifaananyi by'ebizimba enkumi n'enkumi nga eby'obutwa oba ebitari bya butwa okutendeka modyuuli ekwata kookolo.
Okusima Deta (Data Mining)
Data Mining
Enkola y'okuzuula ebintu eby'amakulu, enkolagana, n'ebitakwatagana mu deta setti ennene.
Eky'okulabirako: Abasuubuzi abakozesa okusima deta okuzuula nti abantu abagula pamapaasi batera okugula ne bbiya.
Okuyiga okw'Emisingi (Deep Learning)
Deep Learning
Ettabi ly'okuyiga kw'ebyuma erikozesa netiweki z'obusimu ez'emidaala emingi okukoppa ebintu ebizibu mu deta.
Eky'okulabirako: Okuyiga okw'emisingi kukozesebwa mu modyuuli z'olulimi nga GPT-4 ne modyuuli z'okukola ebifaananyi nga Stable Diffusion.
Modyuuli z'Okusaasaanya (Diffusion Models)
Diffusion Models
Ekika kya modyuuli ezizimba ebipya eziyiga okukola deta nga zikyusa mpola mpola oluyoogaano olutali lwa ntegeka okufuuka eby'evaamu eby'entegeka.
Eky'okulabirako: Stable Diffusion ekola ebifaananyi eby'amazima okuva mu bigambo nga ekozesa enkola z'okusaasaanya.
Okuteeka mu nnamba (Embedding)
Embedding
Okukiikirira deta mu nnamba za vekita, era etera okukozesebwa okukwata amakulu g'ebigambo, ebifaananyi, oba sentensi.
Eky'okulabirako: Mu NLP, ekigambo 'banka' kiyinza okuba n'okuteekebwa mu nnamba okufaanana 'ssente' naye nga kwawukana ku 'lubalama lw'omugga' okusinziira ku nteeko.
Omugendo (Epoch)
Epoch
Okuyita omulundi gumu okujjuvu ku deta setti yonna ey'okutendeka mu nkola y'okutendeka modyuuli y'okuyiga kw'ebyuma.
Eky'okulabirako: Ssinga deta setti eba n'ebyokulabirako 1,000 ne modyuuli n'ebiraba byonna omulundi gumu mu kutendekebwa, ogwo guba mugendo gumu.
AI ey'Empisa (Ethical AI)
Ethical AI
Firosofiya y'okukola n'okuteeka mu nkola ekakasa nti tekinologiya za AI zikola mu lwatu, mu bwenkanya, era nga zikwatagana n'empisa z'abantu.
Eky'okulabirako: Ekikozesebwa kya AI eky'okuwa emirimu ekirimu okukebera okusosola okuziyiza okusosola abantu ab'ekitundu ekitono.
Sisitemu y'Abakugu (Expert System)
Expert System
Sisitemu ya AI ekoppa obusobozi bw'okusalawo obw'omukugu omuntu mu ttabi erimu nga ekozesa amateeka ne lojiki.
Eky'okulabirako: Sisitemu y'abakugu ekozesebwa mu by'obulimi okulagirira eddagala ly'ebirime okusinziira ku deta y'ettaka n'ebiwuka ebyayitawo.
AI Enyinnyonnyoleka (XAI) (Explainable AI (XAI))
Explainable AI (XAI)
Sisitemu za AI ezikolebwa okufuula enkola zaazo ez'omunda n'ebisalawo byazo okutegeerekeka eri abantu, ekyongera obwesige n'obuvunaanyizibwa.
Eky'okulabirako: AI ekebera endwadde etawa kulagirira kwokka naye era n'ennyonnyola obubonero obwaviiriddeko ekyo.
Okuyiga n'Ebyokulabirako Ebitono (Few-shot Learning)
Few-shot Learning
Enkola y'okuyiga kw'ebyuma modyuuli mw'etendekerwa oba okutereezebwa nga ekozesa omuwendo mutono gw'ebyokulabirako ebiriko obubonero.
Eky'okulabirako: Okukyusa LLM okuwandiika email z'amateeka oluvannyuma lw'okugiraga ebyokulabirako 10 byokka.
Okutereeza okw'Enkomeredde (Fine-tuning)
Fine-tuning
Enkola y'okutwala modyuuli etendekeddwa edda n'okugitendeka nate ku deta setti empya, entono okugifuula ey'enjawulo ku mulimu ogumu.
Eky'okulabirako: Okutereeza LLM ey'awamu nga GPT ku biwandiiko by'omunda eby'amateeka okukola omuyambi w'okuwandiika amateeka.
Modyuuli y'Omusingi (Foundation Model)
Foundation Model
Modyuuli ennene etendekeddwa ku deta ey'enjawulo era eŋŋazi esobola okukyusibwa okukola emirimu mingi egiddirira.
Eky'okulabirako: GPT-4 ne PaLM 2 ze modyuuli z'omusingi ezisobola okufunza, okuddamu ebibuuzo, okuvvuunula, n'ebirala.
Lojiki Atategeerekeka (Fuzzy Logic)
Fuzzy Logic
Ekika kya lojiki ekikwata ku miwendo egy'okutebereza mu kifo kya lojiki entuufu/enkyamu (binary), era ya mugaso mu kusengeka mu mbeera etali ntegeerekeka.
Eky'okulabirako: Ekozesebwa mu sisitemu z'okulaba ku mpewo okutereeza ebbugumu okusinziira ku by'oyingiza ebitategeerekeka nga 'okwokya katono' oba 'okunnyogoga ennyo'.
Netiweki Ezikolagana nga Zivuganya (GAN) (Generative Adversarial Network (GAN))
Generative Adversarial Network (GAN)
Entegeka ya modyuuli ezimba ebipya netiweki ebbiri — ey'okuzimba n'ey'okwawula — mwe zivuganyiza okulongoosa omutindo gw'eby'evaamu.
Eky'okulabirako: GAN zikozesebwa okukola vidiyo za deepfake oba okukola ebifaananyi by'ebintu eby'amazima okuva mu bikube.
AI Ezimba Ebipya (Generative AI)
Generative AI
Ekika ky'amagezi ga kompyuta ekisobola okukola ebintu ebipya — gamba ng'ebiwandiiko, ebifaananyi, ennyimba, oba vidiyo — okuva ku deta ey'okutendeka.
Eky'okulabirako: ChatGPT ekola ebiwandiiko bya buloogi oba Midjourney ekola ebifaananyi bya dijito okuva mu bibuuzo eby'ebigambo.
Ttransifoma Etendekeddwa nga Ezimba Ebipya (GPT) (Generative Pre-trained Transformer (GPT))
Generative Pre-trained Transformer (GPT)
Ekika kya modyuuli z'olulimi ennene ezakolebwa OpenAI ezikozesa entgeka ya ttransifoma era etendekeddwa ku biwandiiko bingi ennyo okukola emirimu gy'olulimi egy'enjawulo.
Eky'okulabirako: GPT-4 esobola okuwandiika ebiwandiiko, okuvvuunula ennimi, n'okufunza ebiwandiiko n'okubuuza kutono.
Aligoridimu y'Ebisirikirwa (Genetic Algorithm)
Genetic Algorithm
Enkola y'okulongoosa eyagunjibwa okuva ku kulonda kw'obutonde ebisumuluzo mwe bikulira n'ebiseera okuyita mu kukyuka, okugatta, n'okulonda.
Eky'okulabirako: Ekozesebwa okukola entegeka za netiweki z'obusimu ennungi nga bakoppa okuwonawo kw'abasinga amaanyi.
Okuloota (kwa AI) (Hallucination)
Hallucination
Okukola ebintu ebiwulirika obulungi naye nga si bya mazima oba nga tebirina makulu okuva mu modyuuli ya AI.
Eky'okulabirako: Modyuuli y'olulimi eyiiya ekijulizo ekitaliwo oba ewa ebyafaayo ebikyamu.
Enkola ey'Amagezi (Heuristic)
Heuristic
Enkola ey'omugaso mu kugonjoola ebizibu etakakasa kisumuluzo ekituukiridde naye nga emala eri ebigendererwa eby'amangu.
Eky'okulabirako: Okukozesa etteeka ly'ekinkumu okutebereza obudde bw'okutuusa ebintu mu sisitemu ya AI ey'ebintu.
Paalamita ey'O waggulu (Hyperparameter)
Hyperparameter
Omuwendo gw'entegeka oguteekebwawo nga modyuuli y'okuyiga kw'ebyuma tenatandika kutendekebwa, gamba ng'omuwendo gw'okuyiga oba omuwendo gw'emidaala.
Eky'okulabirako: Okutereeza obunene bwa bbaaci okuva ku 32 okudda ku 128 okulongoosa embiro z'okutendeka n'enkola ya modyuuli.
Okulangirira (Inference)
Inference
Enkola y'okukozesa modyuuli y'okuyiga kw'ebyuma etendekeddwa okukola okulagula oba okukola eby'evaamu okuva ku deta empya ey'oyingiza.
Eky'okulabirako: Okukozesa modyuuli ya GPT etereezeddwa okw'enkomeredde okuwandiika email z'abakulembeze b'abasuubuzi.
Okuzuula Ekigendererwa (Intent Detection)
Intent Detection
Omulimu mu kutegeera olulimi olw'obutonde sisitemu mw'emanyira ekigendererwa ky'omukozesa mu bubaka.
Eky'okulabirako: Mu caatibooti, okumanya 'Njagala okukola bukingi y'ennyonyi' ng'ekigendererwa kya bukingi y'olugendo.
Intaneeti y'Ebintu (IoT) (Internet of Things (IoT))
Internet of Things (IoT)
Netiweki y'ebikozesebwa eby'omubiri ebigattiddwa ebirimu sensa, softweya, ne tekinologiya endala okukung'aanya n'okuwaanyisiganya deta.
Eky'okulabirako: Termositaati ne firiji ez'amagezi eziwa alipoota ku nkola ya deta n'okutereeza entegeka nga zikozesa okusesengula kwa AI.
Obunnyonnyofu (Interpretability)
Interpretability
Omuwendo omuntu gw'asobola okutegeeramu enkola ey'omunda eya modyuuli y'okuyiga kw'ebyuma n'enkola yaayo ey'okusalawo.
Eky'okulabirako: Omuti gw'ebisalawo gunnyonnyofuka okusinga netiweki y'obusimu ey'emisingi kubanga ebisalawo byagwo bisobola okugobererwa.
Ekitabo kya Jupyter (Jupyter Notebook)
Jupyter Notebook
Ekifo eky'okubala ekikolagana ekiggule ekikkiriza abakozesa okuwandiika koodi, okulaga eby'evaamu, n'okuwandiika okusesengula mu nkolagana emu.
Eky'okulabirako: Abasaayansi ba deta bakozesa Ebitabo bya Jupyter okukola ebyokulabirako bya modyuuli z'okuyiga kw'ebyuma n'okugabana eby'evaamu.
Baliraanwa Abasinga Okumpi (KNN) (K-Nearest Neighbours (KNN))
K-Nearest Neighbours (KNN)
Aligoridimu y'okuyiga kw'ebyuma ennyangu, etali ya paalamita ekozesebwa mu kwawula n'okulagula. Esalawo okusinziira ku byokulabirako by'okutendeka ebisinga okuba okumpi mu bwengula bw'ebintu.
Eky'okulabirako: Okwawula ekibala ekipya nga ppera oba omuyembe, KNN ekebera ebibala ebiriko obubonero ebisinga okuba okumpi mu nkula n'erangi.
Gulaafu y'Okumanya (Knowledge Graph)
Knowledge Graph
Entegeka ya deta ekozesa obutonnyeze n'emiguwa okukiikirira n'okutereka ennyinnyonnyola ezigattiddwa ez'ebintu n'enkolagana yaabyo.
Eky'okulabirako: Akapanu ka Google ak'okumanya kaweebwa amaanyi gulaafu y'okumanya egatta ebintu nga abantu, ebifo, n'ebikolwa.
Okulongoosa Modyuuli z'Okuyiga Olulimi (LLMO) (Language Learning Model Optimisation (LLMO))
Language Learning Model Optimisation (LLMO)
Enkola ezikozesebwa okulongoosa enkola, obukugu, oba obusobozi bw'okukyuka obwa modyuuli z'olulimi ennene eri emirimu oba amattabi ag'enjawulo.
Eky'okulabirako: Okukozesa okukendeeza obunene n'okutereeza okulagirira okulongoosa LLM eri enkola ya kitongole.
Modyuuli y'Olulimi Ennene (LLM) (Large Language Model (LLM))
Large Language Model (LLM)
Ekika kya modyuuli y'okuyiga okw'emisingi etendekeddwa ku deta nnyingi ennyo ey'ebiwandiiko esobola okukola, okutegeera, n'okusengeka n'olulimi lw'abantu.
Eky'okulabirako: ChatGPT ne Claude ze LLM ezitendekeddwa okuyamba mu kuwandiika, okukola koodi, n'okuddamu ebibuuzo.
Obwengula Obwekise (Latent Space)
Latent Space
Okukiikirira okutali kulabika okw'emidaala emingi eby'oyingiza ebifaanagana mwe bikung'aanira okumpi, era kukozesebwa mu modyuuli ezizimba ebipya n'okuteeka mu nnamba.
Eky'okulabirako: Mu kukola ebifaananyi, okukyusa obwengula obwekise kisobola okukyusa ebintu ng'okumasamasa oba embeera y'empisa.
Omuwendo gw'Okuyiga (Learning Rate)
Learning Rate
Paalamita ey'o waggulu enkulu mu kutendeka ekontorola engeri obuzito bwa modyuuli bwe butereezebwamu okusinziira ku gurediyenti y'okufiirwa.
Eky'okulabirako: Omuwendo gw'okuyiga omunene guyinza okuviirako okusukka ebitono, ate omuwendo omutono ennyo gukendeeza ku nkulaakulana y'okutendeka.
Okuyiga kw'Ebyuma (ML) (Machine Learning (ML))
Machine Learning (ML)
Ettabi lya AI erisobozesa sisitemu okuyiga okuva ku deta n'okulongoosa enkola awatali kupulogulaamibwa mu bugenderevu.
Eky'okulabirako: Ebikozesebwa ebisengeka sipamu bikozesa okuyiga kw'ebyuma okwawula email nga sipamu oba nedda okusinziira ku byokulabirako ebyayita.
Okukyuka kwa Modyuuli (Model Drift)
Model Drift
Ekintu ekibaawo ng'obutuufu bwa modyuuli bukendeera n'ebiseera olw'enkyukakyuka mu deta oba embeera.
Eky'okulabirako: Modyuuli ekwata obubbi efuuka etali ntuufu nga enkola z'obubbi zikyuka.
Okutendeka Modyuuli (Model Training)
Model Training
Enkola y'okuliisa deta modyuuli y'okuyiga kw'ebyuma n'okutereeza paalamita zaayo okukendeeza ensobi.
Eky'okulabirako: Okutendeka yinjini y'okulagirira ku byafaayo by'okugula kw'abasuubuzi okulagirira ebintu ebipya.
AI y'Ebika Ebingi (Multimodal AI)
Multimodal AI
Sisitemu za AI ezisobola okukola n'okugatta ebika bya deta eby'enjawulo gamba ng'ebiwandiiko, ebifaananyi, amaloboozi, ne vidiyo.
Eky'okulabirako: Modyuuli nga GPT-4 Vision esobola okusoma ebiwandiiko n'okutegeera ebifaananyi mu kiseera kye kimu.
Okukola ku Lulimi Olw'obutonde (NLP) (Natural Language Processing (NLP))
Natural Language Processing (NLP)
Ettabi lya AI erikwata ku nkolagana wakati wa kompyuta n'ennimi z'abantu (obutonde). Lisobozesa ebyuma okusoma, okutegeera, n'okuddamu mu lulimi lw'abantu.
Eky'okulabirako: NLP ekozesebwa mu bayambi b'eddoboozi, app z'okuvvuunula ennimi, ne caatibooti.
Netiweki y'Obusimu (Neural Network)
Neural Network
Modyuuli y'okuyiga kw'ebyuma eyagunjibwa okuva ku ntegeka y'obwongo bw'omuntu, ekolebwa emidaala gy'obutonnyeze obugattiddwa (nyuroni).
Eky'okulabirako: Netiweki z'obusimu ze ziri emabega wa modyuuli z'okuyiga okw'emisingi ezikozesebwa mu kumanya ebifaananyi n'eddoboozi.
Oluyoogaano (Noise)
Noise
Amawulire agatali ga ntegeka oba agatakwatagana mu deta agayinza okuziba ebintu eby'amakulu n'okukosa enkola ya modyuuli.
Eky'okulabirako: Ensobi za sensa oba eby'oyingiza eby'ensobi mu kuwandiika biyinza okutwalibwa ng'oluyoogaano.
Okutegeka Okumanya (Ontology)
Ontology
Entegeka etegekeddwa eyawula n'ennyonnyola enkolagana wakati w'endowooza mu ttabi, era etera okukozesebwa mu sisitemu za AI ez'amakulu.
Eky'okulabirako: Okutegeka okumanya mu by'obulamu kuyinza okunnyonnyola engeri obubonero bwe bwekwataganyamu n'endwadde n'obujjanjabi.
Okuyigiriza (Overfitting)
Overfitting
Ensobi mu kukola modyuuli modyuuli y'okuyiga kw'ebyuma mw'ekwata oluyoogaano mu deta ey'okutendeka n'ekola bubi ku deta empya.
Eky'okulabirako: Modyuuli ekwata amagezi g'okutendeka naye nga tesobola kukola ku deta y'okugezesa etalabwangawo eba eyigirizza.
Okusesengula okulagula (Predictive Analytics)
Predictive Analytics
Okukozesa deta, aligoridimu, ne AI okumanya obusobozi bw'eby'okuvaamu eby'omu maaso okusinziira ku deta ey'edda.
Eky'okulabirako: Abasuubuzi bakozesa okusesengula okulagula okulagula okwetaagibwa kw'ebintu ebimu.
Okutendeka okusooka (Pre-training)
Pre-training
Enkola y'okutendeka modyuuli ku deta setti ennene, ey'awamu nga tenatereezebwa eri emirimu egy'enjawulo.
Eky'okulabirako: Modyuuli za GPT zitendekebwa ku nkungaana z'ebiwandiiko ennene nga tezinakyusibwa eri caatibooti z'abasuubuzi.
Obukugu mu Kubuuza (Prompt Engineering)
Prompt Engineering
Obukugu ne saayansi w'okukola ebibuuzo eby'omugaso okulagirira eby'evaamu bya modyuuli z'olulimi ennene.
Eky'okulabirako: Okwongerako ebiragiro bya sisitemu nga 'Ddamu ng'omusomesa ow'empisa' kye kyokulabirako ky'obukugu mu kubuuza.
Okukendeeza Obunene (Quantisation)
Quantisation
Enkola y'okunyweza modyuuli ekendeeza omuwendo gwa bbiti ezikozesebwa okukiikirira obuzito n'ebikolwa, ekyongera ku bukugu.
Eky'okulabirako: Okukendeeza obunene bwa modyuuli okuva ku 32-bit okudda ku 8-bit kulongoosa enkola ku bikozesebwa by'omu ngalo.
Okubala kwa Kwanta (Quantum Computing)
Quantum Computing
Enkola empya ey'okubala esinziira ku makanika ga kwanta, erina obusobozi obw'okukola emirimu egy'omuwendo omungi.
Eky'okulabirako: Okubala kwa kwanta kuyinza olunaku lumu okwanguyiriza okutendeka AI okusukka ensalo za kalisitiko.
Yinjini y'Okulowooza (Reasoning Engine)
Reasoning Engine
Sisitemu mu AI eggya eby'okuvaamu ebya lojiki okuva mu kalala k'amazima oba deta nga ekozesa amateeka oba aligoridimu z'okulangirira.
Eky'okulabirako: Ekikozesebwa kya AI eky'okukebera endwadde kikozesa yinjini y'okulowooza okuggya endwadde ezisoboka okusinziira ku bubonero.
Okuyiga nga Bakuweerera (RL) (Reinforcement Learning (RL))
Reinforcement Learning (RL)
Ettabi ly'okuyiga kw'ebyuma abakozi mwe bayigira nga bakolagana n'embeera yaabwe okwongeza ebirabo ebigattiddwa.
Eky'okulabirako: Lobootti eyiga okutambula n'okugezesa nga ekozesa enkola za RL.
Okuyiga nga Bakuweerera n'Obuyambi bw'Abantu (RLHF) (Reinforcement Learning with Human Feedback (RLHF))
Reinforcement Learning with Human Feedback (RLHF)
Enkola y'okuyiga abantu gye balagiriramu akabonero k'ekirabo kya AI, era etera okukozesebwa mu kutereeza modyuuli z'olulimi.
Eky'okulabirako: ChatGPT yatendekebwa ne RLHF okukola amaddamu agasinga obuyambi n'obukuumi.
Okuzimba nga Binoonyezebwa (RAG) (Retrieval-Augmented Generation (RAG))
Retrieval-Augmented Generation (RAG)
Enkola egatta okunoonya amawulire n'okuzimba, LLM mw'enoonya ebiwandiiko ebikwatagana okulongoosa eddamu lyayo.
Eky'okulabirako: Omuyambi wa AI anoonya n'ajuliza ebikwata ku bintu ng'akola eddamu eri ekibuuzo ky'ekikugu.
Okweyigiriza (Self-Supervised Learning)
Self-Supervised Learning
Enkola y'okutendeka modyuuli mw'eyigira ebintu nga yeekolera obubonero bwayo okuva ku deta etali nkolongooze, ekendeeza okwesigama ku deta eteekeddwako obubonero abantu.
Eky'okulabirako: BERT etendekebwa n'okweyigiriza nga elagula ebigambo ebibuze mu kiwandiiko.
Okunoonya okw'Amakulu (Semantic Search)
Semantic Search
Enkola y'okunoonya etegeera ekigendererwa ky'omukozesa n'amakulu g'enteeko, so si kukwatagana kwa bigambo byokka.
Eky'okulabirako: Okunoonya 'engeri y'okukola ppipa ettonnya' kireeta kalabalaba ne bwe kiba nti ekigambo 'ppipa ettonnya' tekiri mu kiwandiiko.
Okusesengula Embeera z'Empisa (Sentiment Analysis)
Sentiment Analysis
Enkola y'okumanya embeera z'empisa, endowooza, oba enjolela mu kiwandiiko, era etera okwawulibwa nga nnungi, embi, oba eya wakati.
Eky'okulabirako: Okusesengula twiiti okupima engeri abantu gye bakwatiddwamu ekintu ekipya.
Eky'Omukisa (Stochastic)
Stochastic
Okubaamu obutali bwa ntegeka oba empisa ey'obusobozi, era etera okukozesebwa mu AI ezimba ebipya ne aligoridimu z'okulongoosa.
Eky'okulabirako: Eby'evaamu bya GPT-4 byawukana ku kiyingiziddwa kye kimu olw'enkola yaakyo ey'okukodeda eky'omukisa.
AI ey'Amaanyi (Strong AI)
Strong AI
Era emanyiddwa nga Amagezi ga Kompyuta Ag'awamu (AGI), etegeeza ebyuma ebirina obusobozi bw'okutegeera obw'omuntu mu matabi gonna.
Eky'okulabirako: AI ey'omu maaso esobola okuwandiika ebitabo ku lwayo, okutegeka ebibuga, n'okugonjoola ebizibu by'empisa mu ngeri y'emu.
Amagezi ga Kompyuta Agasukulumye (SAI) (Super Artificial Intelligence (SAI))
Super Artificial Intelligence (SAI)
AI ey'endowooza esinga amagezi g'abantu wala mu ngeri zonna—okusengeka, obuyiiya, amagezi g'empisa, n'ebirala.
Eky'okulabirako: SAI ey'endowooza esobola okukulaakulanya saayansi ne firosofiya empya ku lwayo.
Okuyiga okulagirirwa (Supervised Learning)
Supervised Learning
Enkola y'okuyiga kw'ebyuma modyuuli mwe zitendekerwa ku deta eriko obubonero okuyiga enkolagana y'ebiyingizibwa n'ebivaamu.
Eky'okulabirako: Okuyigiriza modyuuli okwawula email nga sipamu oba nedda nga okozesa ebyokulabirako eby'edda.
Deta Enkolongooze (Synthetic Data)
Synthetic Data
Deta ekolebwa mu bukolongooze ekoppa deta ey'amazima, era etera okukozesebwa mu kutendeka ng'edeta ey'amazima ntono oba ya kyama.
Eky'okulabirako: Okukola ebifaananyi by'eby'obujjanjabi ebikolongooze okutendeka modyuuli z'okukebera awatali kumenya byama bya mulwadde.
Akatundu k'Ekigambo (Token)
Token
Ekitundu ky'ekiwandiiko ekikolebwako LLM—etera okuba ekigambo oba ekitundu ky'ekigambo.
Eky'okulabirako: Sentensi 'Mwasuze mutya nsi!' yawulwamu obutundu 3: 'Mwasuze', 'mutya', ne 'nsi!'.
Okwawulamu Obutundu bw'Ebigambo (Tokenisation)
Tokenisation
Enkola y'okumenyaamenyamu ebiwandiiko okufuna obutundu obw'okukolebwako modyuuli.
Eky'okulabirako: Mu NLP, 'ChatGPT nnungi nnyo' kifuuka ['Chat', 'G', 'PT', 'nnungi', 'nnyo'].
Okuyiga okusitula (Transfer Learning)
Transfer Learning
Okukozesa okumanya okuva ku mulimu gumu okwongera ku kuyiga ku mulimu omulala ogukwatagana, ekikendeeza ku budde bw'okutendeka n'okwetaaga deta.
Eky'okulabirako: Okutereeza modyuuli etendekeddwa ku biwandiiko by'Olungereza okukola okusesengula embeera z'empisa mu lulimi olulala.
Ttransifoma (Transformer)
Transformer
Entegeka ya netiweki y'obusimu ekozesa enkola z'okussa essira okukoppa deta ey'omuddiring'anwa, era ekozesebwa nnyo mu LLM.
Eky'okulabirako: BERT, GPT, ne T5 zonna modyuuli ezisinziira ku ttransifoma.
Okuyiga okutatuuka (Underfitting)
Underfitting
Modyuuli bw'eba nnyangu nnyo n'eremwa okukwata ebintu ebiri mu deta ey'okutendeka, ekiviirako enkola embi.
Eky'okulabirako: Modyuuli ya layini egezaako okulagula okwawula ebifaananyi ebizibu eyinza okuyiga obubi.
Okuyiga okutalagirirwa (Unsupervised Learning)
Unsupervised Learning
Enkola y'okuyiga modyuuli mwe zimanyira ebintu oba ebibinja mu deta etaliko bubonero.
Eky'okulabirako: Okukelakela abasuubuzi okusinziira ku mpisa zaabwe ez'okugula awatali bubonero butegekeddwa.
Ekigendererwa ky'Omukozesa (User Intent)
User Intent
Ekigendererwa ekiri emabega w'ekibuuzo oba enkolagana y'omukozesa.
Eky'okulabirako: Omukozesa awandiika 'engeri y'okufumba keeki' asuubirwa okuba ng'agenderera okunoonya resepi.
Setti y'Okukakasa (Validation Set)
Validation Set
Ekitundu kya deta ekikozesebwa okupima enkola ya modyuuli mu kutendekebwa n'okutereeza paalamita ez'o waggulu.
Eky'okulabirako: Ekozesebwa okukwata okuyigiriza nga okugema okw'enkomeredde tekunnabaawo.
Deta beesi ya Vekita (Vector Database)
Vector Database
Deta beesi ekolebwa okutereka n'okunoonya okuteeka mu vekita okukozesebwa mu mirimu gya AI ng'okunoonya okufaanagana ne RAG.
Eky'okulabirako: Pinecone ne Weaviate ze deta beesi za vekita ez'okutereka okuteeka mu vekita okw'ebiwandiiko oba ebifaananyi.
Okuteeka mu vekita (Vector Embedding)
Vector Embedding
Okukiikirira deta mu nnamba okukuuma amakulu n'enkolagana mu bwengula bwa vekita.
Eky'okulabirako: Ebigambo 'kabaka' ne 'nnabagereka' birina okuteekebwa mu vekita okufaanagana n'enjawulo ntono ez'ekikula.
Omuyambi ow'oku Mutimbagano (Virtual Assistant)
Virtual Assistant
Agenti wa softweya aweebwa amaanyi ga AI ayamba abakozesa okumaliriza emirimu okuyita mu kwogera oba ebiragiro by'eddoboozi.
Eky'okulabirako: Siri, Alexa, ne Google Assistant be bayambi ab'oku mutimbagano ab'amaanyi.
Okumanya Eddoboozi (Voice Recognition)
Voice Recognition
Tekinologiya etegeera n'ekyusa olulimi olwogerwa okufuuka ebiwandiiko oba ekikolwa.
Eky'okulabirako: Okuwandiisa eddoboozi n'ebiragiro by'eddoboozi byesigama ku sisitemu z'okumanya eddoboozi.
AI Enafu (Weak AI)
Weak AI
Sisitemu za AI ezikolebwa okukola omulimu omutono, ogw'enjawulo awatali magezi ga wamu.
Eky'okulabirako: AI ezannya cceesi etasobola kutegeera lulimi oba okuvuga mmotoka kye kyokulabirako kya AI enafu.
Okukung'aanya ku Mutimbagano (Web Scraping)
Web Scraping
Okuggya amawulire ku mikutu gya yintaneeti mu ngeri ey'ekikoomo, era etera okukozesebwa okukung'aanya deta ey'okutendeka oba okulondoola ebiri ku mikutu.
Eky'okulabirako: Okukung'aanya ebitegeezebwa by'amayumba okutendeka modyuuli y'okupima omuwendo gw'ebintu.
Obuzito (Weight)
Weight
Paalamita mu netiweki z'obusimu esalawo amaanyi g'obuyinza akatonnyeze kamu g'ekalina ku kalala.
Eky'okulabirako: Obuzito butereezebwa mu kutendekebwa okukendeeza ensobi ya modyuuli.
Whisper (Whisper)
Whisper
Modyuuli y'okukyusa eddoboozi okufuuka ebiwandiiko eyakolebwa OpenAI esobola okuwandiika amaloboozi mu nnimi nnyingi.
Eky'okulabirako: Whisper esobola okuwandiika eby'okusomesa ne poodikasiti n'obutuufu obw'amaanyi.
YAML (YAML)
YAML
Foomati esomeka abantu ey'okutegeka deta, era etera okukozesebwa ku fayiro z'entegeka mu nkola z'okuyiga kw'ebyuma.
Eky'okulabirako: Okunnyonnyola paalamita za modyuuli mu fayiro ya YAML ey'okutendeka mu PyTorch.
Okuyiga awatali Kyokulabirako (Zero-shot Learning)
Zero-shot Learning
Obusobozi bwa modyuuli okukola emirimu gy'etabangako etendekeddwa mu bugenderevu nga yesigama ku kumanya okw'awamu.
Eky'okulabirako: Modyuuli eddamu ebibuuzo by'amateeka wadde nga tetendekeddwanga ku deta ya mateeka.
Zettabyte (Zettabyte)
Zettabyte
Ekipimo kya deta ya dijito ekyenkana ne bayiti akawumbi akamu (10^21), era etera okukozesebwa okunnyonnyola obunene bwa deta ya yintaneeti.
Eky'okulabirako: Obungi bwa yintaneeti ku nsi yonna bwasukka zettabyte emu buli mwaka mu 2016.