རིག་ནུས་རིག་པའི་ཐ་སྙད་གསལ་བཤད།

ང་ཚོའི་མིང་མཛོད་ཕྱོགས་བསྡུས་དང་བཅས་རིག་ནུས་རིག་པའི་ཐ་སྙད་གསལ་བཤད་བྱེད། འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་ནས་དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱའི་བར་རིག་ནུས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་རྙོག་འཛིང་ཅན་རྣམས་གོ་བདེ་བའི་ཐ་སྙད་དུ་བསྒྱུར་ཡོད།

མཐུན་སྒྲིག (Alignment)

Alignment
རིག་ནུས་མ་ལག་གི་དམིགས་ཡུལ་དང་། ཐོན་འབྲས། བྱ་སྤྱོད་བཅས་མིའི་དམིགས་ཡུལ་དང་རིན་ཐང་དང་མཐུན་པ་ཡོང་བར་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ། འདི་ནི་གསལ་པོར་དམིགས་ཡུལ་མེད་པའི་བྱ་སྤྱོད་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་སྲིད་པའི་མཐོ་རིམ་མ་ལག་ནང་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་ཡིན།
དཔེར་ན། སེམས་ཁམས་བདེ་ཐབས་ཀྱི་ཆེད་དུ་བཟོས་པའི་སྐད་ཆ་ཤོད་མཁན་གྱི་རིག་ནུས་ཀྱིས་སྐུལ་མ་གང་བྱས་ཀྱང་གནོད་འཚེ་ཅན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ནམ་ཡང་མི་འདོན་པར་བྱེད་པ།

ཉེར་སྤྱོད་ལས་རིམ་གྱི་འབྲེལ་མཐུད་ཁ་ (API) (Application Programming Interface (API))

Application Programming Interface (API)
མཉེན་ཆས་མ་ལག་མི་འདྲ་བ་རྣམས་འབྲེལ་གཏུགས་དང་གཞི་གྲངས་བརྗེ་རེས་བྱེད་ཐུབ་པའི་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་སྒྲིག་སྲོལ་དང་གཏན་འབེབས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན།
དཔེར་ན། OpenAI API བེད་སྤྱད་ནས་སྐུལ་མ་ཞིག་བསྐུར་བ་དང་། ཁྱེད་ཀྱི་དྲ་བའི་ཉེར་སྤྱོད་ནང་སྐད་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱིས་བཟོས་པའི་ལན་ཞིག་ལེན་པ།

སྤྱིར་བཏང་རིག་ནུས་རིག་པ་ (AGI) (Artificial General Intelligence (AGI))

Artificial General Intelligence (AGI)
མི་ཞིག་གིས་བྱེད་ཐུབ་པའི་ཤེས་རིག་གི་ལས་འགན་གང་ཡང་སྒྲུབ་ཐུབ་པའི་རིག་ནུས་ཀྱི་རྣམ་པ་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཅན། དེ་ནི་ཁྱབ་ཁོངས་མང་པོའི་ནང་སློབ་སྦྱོང་སྤྱིར་བཏང་ཅན་དུ་གཏོང་བ།
དཔེར་ན། AGI མ་ལག་ཅིག་གིས་རོལ་མོ་བཟོ་བ་དང་། གཤགས་བཅོས་བྱེད་པ། ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་རྒྱུགས་འབྲས་ལེན་པ་བཅས་ལས་འགན་བྱེ་བྲག་པའི་ལས་རིམ་མེད་པར་སྦྱོང་ཐུབ།

རིག་ནུས་རིག་པ་ (AI) (Artificial Intelligence (AI))

Artificial Intelligence (AI)
མིའི་རིག་ནུས་འཕྲུལ་འཁོར་ནང་བཟོ་བཅོས་བྱས་པ་སྟེ། དེ་དག་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་བ་དང་། རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བ། རང་སྐྱོང་ངང་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བ་བཅས་ཀྱི་ལས་རིམ་བཟོས་ཡོད།
དཔེར་ན། Siri ལྟ་བུའི་མི་སྒེར་གྱི་ལས་རོགས་དང་། Tesla Autopilot ལྟ་བུའི་རང་སྐྱོང་ཁ་ལོ་བསྒྱུར་བའི་མ་ལག་ལ་རིག་ནུས་ཀྱིས་ནུས་པ་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད།

རིག་ནུས་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད། (AI Ethics)

AI Ethics
རིག་ནུས་འཕེལ་རྒྱས་དང་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་འབྲེལ་བའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ཤིག་སྟེ། དེ་ལ་དྲང་བདེན་དང་། སྒེར་གྱི་གསང་བ། འགན་འཁུར། དབྱེ་འབྱེད་མི་བྱེད་པ་བཅས་ཚུད་ཡོད།
དཔེར་ན། ལས་གཉེར་བའི་རིག་ནུས་ཀྱིས་ཕོ་མོ་དང་མི་རིགས་ཀྱི་དབྱེ་འབྱེད་མི་བྱེད་པར་འགོག་ཐབས་བྱེད་པའི་ལམ་སྟོན་བཟོ་བ།

རྒྱ་སྐྱེད་རིག་ནུས། (Augmented Intelligence)

Augmented Intelligence
རིག་ནུས་ཀྱིས་མིའི་རིག་ནུས་ཚབ་བྱེད་པ་མིན་པར་དེ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་ཤུགས་སྣོན་བྱེད་པའི་མཉམ་ལས་ཀྱི་དཔེ་དབྱིབས།
དཔེར་ན། རིག་ནུས་ཀྱིས་ནུས་པ་སྤྲད་པའི་འོད་རླབས་བརྟག་དཔྱད་ཀྱི་ལག་ཆས་ཀྱིས་སྨན་པར་མི་འདྲ་བའི་ཆ་རྣམས་གསལ་བཤད་བྱེད་པ་དང་། སྨན་པས་མཐའ་མའི་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་པ།

རང་སྐྱོང་འཐུས་མི། (Autonomous Agent)

Autonomous Agent
མིའི་ཐེ་གཏོགས་མེད་པར་རང་ཉིད་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་སྒྲུབ་ཆེད་རང་ཉིད་ཀྱི་ཐག་གཅོད་བྱེད་པ་དང་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཐུབ་པའི་རིག་ནུས་མ་ལག
དཔེར་ན། རང་སྐྱོང་ཁ་ལོ་བསྒྱུར་བའི་སྐྱེལ་འདྲེན་རོབ་བྷོ་ཊ་ཞིག་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ལམ་ཁར་འགྲོ་བ་དང་། རང་ཉིད་ཀྱིས་བར་ཆད་ལས་གཡོལ་བ།

རྒྱབ་ཕྱོགས་ཁྱབ་སྤེལ། (Backpropagation)

Backpropagation
དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱ་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པའི་ལག་རྩལ་ཞིག་སྟེ། ཐོན་འབྲས་ནས་འཇུག་སྒྲིག་བར་ལྗིད་ཚད་རྒྱབ་ཕྱོགས་ནས་བསྒྱུར་བཅོས་བྱས་ཏེ་སྔོན་དཔག་གི་ནོར་འཁྲུལ་ཉུང་དུ་གཏོང་བ།
དཔེར་ན། ལག་བྲིས་ཀྱི་ཨང་གྲངས་ངོས་འཛིན་པའི་ནོར་འཁྲུལ་གྱི་ཚད་ཉུང་དུ་གཏོང་བའི་ཆེད་དུ་པར་རིས་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་མཁན་ལ་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེད།

ཕྱོགས་ལྷུང་ (རྩིས་རིག་ཕྱོགས་ལྷུང་) (Bias (Algorithmic Bias))

Bias (Algorithmic Bias)
སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་གྲངས་ཚད་མི་མཉམ་པ་དང་། མཚོན་མི་ཐུབ་པ་བཅས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་རིག་ནུས་ཀྱི་ཐོན་འབྲས་ནང་དམིགས་ཡུལ་མེད་པའི་དང་། རྒྱུན་ལྡན་གྱི་ཕྱོགས་ལྷུང་།
དཔེར་ན། སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་གྲངས་ནང་མཚོན་ཚད་ཉུང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་མི་རིགས་གཞན་པའི་མི་རྣམས་ངོས་འཛིན་ནོར་འཁྲུལ་འབྱུང་ཚད་མཐོ་བའི་ངོ་གདོང་ངོས་འཛིན་མ་ལག

གཞི་གྲངས་ཆེན་མོ། (Big Data)

Big Data
རིག་ནུས་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་རྒྱུན་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པའི་གཞི་གྲངས་ཆེན་པོ་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་ཞིག་སྟེ། དེ་དག་ཉར་ཚགས་དང་། དབྱེ་ཞིབ། རིན་ཐང་འདོན་པ་བཅས་ལ་ཆེད་མཁས་ཀྱི་ལག་ཆས་མཁོ་བ།
དཔེར་ན། དྲ་ཐོག་ཚོང་ལས་ཀྱི་ལས་སྟེགས་ཆེད་དུ་འོས་སྦྱོར་འཕྲུལ་འཁོར་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་པའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ས་ཡ་མང་པོ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པ།

སྒམ་ནག་དཔེ་དབྱིབས། (Black Box Model)

Black Box Model
རིག་ནུས་སམ་འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ། དེའི་ནང་གི་རིགས་པ་མི་རྣམས་ཀྱིས་གོ་བ་ལེན་དཀའ་བས་ཐག་གཅོད་ཇི་ལྟར་བྱས་པ་གོ་བ་ལེན་དཀའ།
དཔེར་ན། དངུལ་བུན་གཏོང་བར་བེད་སྤྱོད་པའི་གཏིང་ཟབ་དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱ་ཞིག་སྟེ། དེས་དངུལ་བུན་ལེན་མཁན་གཅིག་ལ་ཆོག་མཆན་སྤྲད་པ་དང་། གཞན་ཞིག་ལ་མི་སྤྲོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གསལ་བཤད་གསལ་པོ་མེད་པ།

ཤེས་རིག་རྩིས་འཁོར། (Cognitive Computing)

Cognitive Computing
མིའི་བསམ་བློའི་བརྒྱུད་རིམ་སྒྲིག་བཅོས་བྱེད་པར་བཟོས་པའི་རིག་ནུས་མ་ལག་སྟེ། དཔེར་ན། རང་བྱུང་སྐད་ཡིག་ལས་སྣོན་དང་རྣམ་པ་ངོས་འཛིན་ལྟ་བུའི་ལག་རྩལ་བེད་སྤྱད་ནས་རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བ་དང་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པ།
དཔེར་ན། ཁྲིམས་རིག་ཆེད་མཁས་པར་ཁྲིམས་གཞུང་དབྱེ་ཞིབ་དང་འབྲས་བུ་སྔོན་དཔག་བྱེད་པར་རོགས་རམ་བྱེད་པའི་ཤེས་རིག་རྩིས་འཁོར་མ་ལག

རྩིས་འཁོར་མཐོང་ཚོར། (Computer Vision)

Computer Vision
རིག་ནུས་རིག་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཤིག་སྟེ། རྩིས་འཁོར་ལ་པར་རིས་དང་བརྙན་པར་ལྟ་བུའི་མཐོང་ཚོར་གྱི་གཞི་གྲངས་གོ་བ་ལེན་པ་དང་ལས་སྣོན་བྱེད་ཐུབ་པར་བྱེད་པ།
དཔེར་ན། རྩིས་འཁོར་མཐོང་ཚོར་བེད་སྤྱད་ནས་བདེ་འཇགས་བརྙན་པར་ནང་གི་མི་རྣམས་ངོས་འཛིན་པའི་ངོ་གདོང་ངོས་འཛིན་མ་ལག

ཡིག་ཚོགས། (Corpus)

Corpus
སྐད་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་པའི་བྲིས་མ་དང་ངག་ཐོག་གི་ཡིག་ཆ་མང་པོ་ཕྱོགས་བསྡུས་བྱས་པ།
དཔེར་ན། Common Crawl གཞི་གྲངས་ཚོགས་པ་ནི་ GPT ལྟ་བུའི་སྐད་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཆེན་མོ་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་པའི་སྤྱི་པའི་དྲ་བའི་ཡིག་ཚོགས་ཤིག་ཡིན།

གཞི་གྲངས་འགྱུར་བ། (Data Drift)

Data Drift
དུས་ཚོད་དང་བསྟུན་ནས་འཇུག་སྒྲིག་གི་གཞི་གྲངས་འགྱུར་བའི་སྣང་ཚུལ་ཞིག་སྟེ། དེས་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ནུས་པ་ཉམས་དམས་སུ་གཏོང་སྲིད།
དཔེར་ན། བཟོ་ལས་ཀྱི་ཡོ་བྱད་ཆེད་དུ་སྔོན་དཔག་བདག་སྐྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ། ཚོར་ཆས་ཀྱི་ལག་རྩལ་གསར་པ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་དང་བསྟུན་ནས་དེའི་ཚད་འཛིན་ཚད་ཉུང་དུ་འགྲོ་བ།

གཞི་གྲངས་མིང་རྟགས། (Data Labelling)

Data Labelling
གཞི་གྲངས་ལ་མིང་རྟགས་སམ་རྟགས་བརྒྱབ་ནས་ལྟ་སྐྱོང་སློབ་སྦྱོང་ལ་འཚམ་པར་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ།
དཔེར་ན། སྐྲན་ནད་ངོས་འཛིན་གྱི་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་སྐྲན་གྱི་པར་རིས་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་ལ་བཟང་ངན་གྱི་མིང་རྟགས་འགོད་པ།

གཞི་གྲངས་འཚོལ་བ། (Data Mining)

Data Mining
གཞི་གྲངས་ཆེན་མོའི་ནང་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་རྣམ་པ་དང་། འབྲེལ་བ། མི་འདྲ་བའི་ཆ་རྣམས་འཚོལ་བའི་བརྒྱུད་རིམ།
དཔེར་ན། ཚོང་ཁང་ཆེན་མོ་རྣམས་ཀྱིས་གཞི་གྲངས་འཚོལ་བའི་ལག་རྩལ་བེད་སྤྱད་ནས་གཅིན་པ་འགོག་བྱེད་ཉོ་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ཆང་ཡང་རྒྱུན་དུ་ཉོ་བར་ངོས་འཛིན་པ།

གཏིང་ཟབ་སློབ་སྦྱོང་། (Deep Learning)

Deep Learning
འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་ཁྱབ་ཁོངས་ཤིག་སྟེ། དེས་བང་རིམ་མང་པོ་ཅན་གྱི་དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱ་བེད་སྤྱད་ནས་གཞི་གྲངས་ནང་གི་རྣམ་པ་རྙོག་འཛིང་ཅན་རྣམས་དཔེ་དབྱིབས་བྱེད་པ།
དཔེར་ན། གཏིང་ཟབ་སློབ་སྦྱོང་ནི་ GPT-4 ལྟ་བུའི་སྐད་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་དང་། Stable Diffusion ལྟ་བུའི་པར་རིས་ཐོན་སྐྱེད་དཔེ་དབྱིབས་ནང་བེད་སྤྱོད་བྱེད།

ཁྱབ་སྤེལ་དཔེ་དབྱིབས། (Diffusion Models)

Diffusion Models
ཐོན་སྐྱེད་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་རིགས་ཤིག་སྟེ། དེས་རང་འགུལ་གྱི་སྒྲ་སྐད་རྣམས་རིམ་བཞིན་གྲུབ་ཆ་ལྡན་པའི་ཐོན་འབྲས་སུ་བསྒྱུར་བའི་ཐབས་ལམ་བརྒྱུད་ནས་གཞི་གྲངས་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་པར་སྦྱོང་བ།
དཔེར་ན། Stable Diffusion གྱིས་ཁྱབ་སྤེལ་ལག་རྩལ་བེད་སྤྱད་ནས་ཡིག་ཐོག་གི་སྐུལ་མ་ལས་པར་རིས་དངོས་དང་འདྲ་བ་བཟོ་བ།

འཇུག་སྒྲིག (Embedding)

Embedding
གཞི་གྲངས་ཀྱི་ཨང་གྲངས་ཀྱི་བར་སྟོང་མཚོན་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་སྟེ། རྒྱུན་དུ་ཚིག་དང་། པར་རིས། ཚིག་དུམ་བཅས་ཀྱི་དོན་སྙིང་འཛིན་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེད།
དཔེར་ན། རང་བྱུང་སྐད་ཡིག་ལས་སྣོན་ནང་། 'bank' ཞེས་པའི་ཚིག་ལ་ 'money' དང་འདྲ་བའི་འཇུག་སྒྲིག་ཡོད་ཀྱང་། དོན་སྙིང་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་ 'riverbank' དང་མི་འདྲ།

དུས་སྐབས། (Epoch)

Epoch
འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་གཞི་གྲངས་ཚོགས་པ་ཡོངས་རྫོགས་ལ་ཐེངས་གཅིག་བསྐྱར་ཟློས་བྱེད་པ།
དཔེར་ན། གཞི་གྲངས་ཚོགས་པར་དཔེ་མཚོན་ 1,000 ཡོད་པ་དང་། དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་གིས་སྦྱོང་བརྡར་སྐབས་དེ་དག་ཚང་མ་ཐེངས་གཅིག་མཐོང་ཚེ། དེ་ནི་དུས་སྐབས་གཅིག་ཡིན།

བཟང་སྤྱོད་རིག་ནུས། (Ethical AI)

Ethical AI
རིག་ནུས་ལག་རྩལ་རྣམས་གསལ་བཤད་དང་། དྲང་བདེན། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རིན་ཐང་དང་མཐུན་པར་ལས་ཀ་བྱེད་ཐུབ་པར་བྱེད་པའི་ཇུས་འགོད་དང་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ།
དཔེར་ན། ཉུང་མཐའི་འོས་མི་ལ་དབྱེ་འབྱེད་མི་བྱེད་པར་འགོག་ཐབས་བྱེད་པའི་ཕྱོགས་ལྷུང་ཞིབ་བཤེར་ཚུད་པའི་རིག་ནུས་ཀྱི་ལས་གཉེར་བའི་ལག་ཆས།

ཆེད་མཁས་ལམ་ལུགས། (Expert System)

Expert System
རིག་ནུས་མ་ལག་ཅིག་སྟེ། དེས་སྒྲིག་སྲོལ་དང་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་བེད་སྤྱད་ནས་བྱེ་བྲག་གི་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་མིའི་ཆེད་མཁས་པའི་ཐག་གཅོད་བྱེད་ནུས་ལ་དཔེ་བལྟ་བ།
དཔེར་ན། ས་ཞིང་གི་གཞི་གྲངས་དང་གནོད་འབུའི་ལོ་རྒྱུས་ལ་གཞི་བཞག་ནས་ལོ་ཏོག་ལ་སྨན་བཅོས་བྱེད་པར་འོས་སྦྱོར་བྱེད་པའི་ཞིང་ལས་ནང་བེད་སྤྱོད་པའི་ཆེད་མཁས་མ་ལག

གསལ་བཤད་རིག་ནུས་ (XAI) (Explainable AI (XAI))

Explainable AI (XAI)
རིག་ནུས་མ་ལག་སྟེ། དེའི་ནང་གི་བརྒྱུད་རིམ་དང་ཐག་གཅོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་གོ་བ་ལེན་ཐུབ་པར་བཟོས་ནས་ཡིད་ཆེས་དང་འགན་འཁུར་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་བ།
དཔེར་ན། སྨན་བཅོས་བརྟག་དཔྱད་ཀྱི་རིག་ནུས་ཤིག་སྟེ། དེས་འོས་སྦྱོར་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ནད་རྟགས་གང་དག་གིས་དེ་ལྟ་བུའི་མཇུག་འབྲས་ལ་ཁྲིད་པ་གསལ་བཤད་བྱེད་པ།

ཉུང་མཐའི་སློབ་སྦྱོང་། (Few-shot Learning)

Few-shot Learning
འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་ཐབས་ལམ་ཞིག་སྟེ། དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་ལ་མིང་རྟགས་བརྒྱབ་པའི་དཔེ་མཚོན་ཉུང་ཤས་ཙམ་བེད་སྤྱད་ནས་སྦྱོང་བརྡར་རམ་ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པ།
དཔེར་ན། ཁྲིམས་རིག་གི་གློག་འཕྲིན་འབྲི་བར་ LLM ཞིག་ལ་དཔེ་མཚོན་ 10 ཙམ་བསྟན་རྗེས་དེ་ལ་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པ།

ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར། (Fine-tuning)

Fine-tuning
སྔོན་སྦྱོང་བྱས་པའི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་བླངས་ནས་དེ་ལ་གཞི་གྲངས་ཚོགས་པ་གསར་པ་དང་ཆུང་བ་ཞིག་གི་ཐོག་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་ཏེ་བྱེ་བྲག་གི་ལས་འགན་ཞིག་ལ་ཆེད་ལས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བའི་བརྒྱུད་རིམ།
དཔེར་ན། GPT ལྟ་བུའི་སྤྱིར་བཏང་གི་ LLM ཞིག་ཁྲིམས་རིག་གི་ཡིག་ཆ་ནང་ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱས་ཏེ་ཁྲིམས་རིག་གི་ཡིག་འབྲི་ལས་རོགས་ཤིག་བཟོ་བ།

རྨང་གཞིའི་དཔེ་དབྱིབས། (Foundation Model)

Foundation Model
གཞི་གྲངས་མང་པོ་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཐོག་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་པའི་དཔེ་དབྱིབས་ཆེན་པོ་ཞིག་སྟེ། དེ་ནི་ལས་འགན་མང་པོར་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཐུབ།
དཔེར་ན། GPT-4 དང་ PaLM 2 ནི་སྙིང་བསྡུས་དང་། དྲི་བ་དྲིས་ལན། སྐད་བསྒྱུར། དེ་མིན་གཞན་དག་མང་པོ་བྱེད་ཐུབ་པའི་རྨང་གཞིའི་དཔེ་དབྱིབས་ཡིན།

མི་གསལ་བའི་རིགས་པ། (Fuzzy Logic)

Fuzzy Logic
གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་བདེན་/རྫུན་ (གཉིས་རྩིས་) རིགས་པ་མིན་པར་ཚད་རགས་པ་དང་འབྲེལ་བའི་རིགས་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་སྟེ། དེ་ནི་གཏན་འཁེལ་མེད་པའི་འོག་རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བར་ཕན་ཐོགས་ཆེ།
དཔེར་ན། ཚ་དྲོད་ཚོད་འཛིན་མ་ལག་ནང་ 'ཅུང་ཙམ་ཚ་པོ་' དང་ 'ཧ་ཅང་གྲང་མོ་' ལྟ་བུའི་མི་གསལ་བའི་འཇུག་སྒྲིག་ལ་གཞི་བཞག་ནས་ཚ་དྲོད་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེད།

ཐོན་སྐྱེད་རྩོད་རྒོལ་དྲ་རྒྱ་ (GAN) (Generative Adversarial Network (GAN))

Generative Adversarial Network (GAN)
ཐོན་སྐྱེད་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་སྟེ། དེའི་ནང་དྲ་རྒྱ་གཉིས་—ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་མཁན་དང་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་མཁན་—གཉིས་ཀྱིས་ཐོན་འབྲས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་ལེགས་སུ་གཏོང་བར་འགྲན་རྩོད་བྱེད།
དཔེར་ན། GANs ནི་ deepfake བརྙན་པར་བཟོ་བ་དང་། རི་མོ་ལས་དངོས་དང་འདྲ་བའི་ཐོན་རྫས་ཀྱི་པར་རིས་བཟོ་བར་བེད་སྤྱོད་བྱེད།

ཐོན་སྐྱེད་རིག་ནུས། (Generative AI)

Generative AI
རིག་ནུས་རིག་པའི་རིགས་ཤིག་སྟེ། དེས་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་གྲངས་ལས་ཡིག་ཆ་དང་། པར་རིས། རོལ་མོ། བརྙན་པར་སོགས་ནང་དོན་གསར་པ་བཟོ་ཐུབ།
དཔེར་ན། ChatGPT གྱིས་བློག་གི་རྩོམ་ཡིག་བཟོ་བ་དང་། Midjourney གྱིས་ཡིག་ཐོག་གི་སྐུལ་མ་ལས་གྲངས་གཞིའི་སྒྱུ་རྩལ་བཟོ་བ།

ཐོན་སྐྱེད་སྔོན་སྦྱོང་བསྒྱུར་བྱེད་ (GPT) (Generative Pre-trained Transformer (GPT))

Generative Pre-trained Transformer (GPT)
OpenAI གྱིས་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བའི་སྐད་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཆེན་མོའི་རིགས་ཤིག་སྟེ། དེས་བསྒྱུར་བྱེད་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་བེད་སྤྱད་ནས་སྐད་ཡིག་གི་ལས་འགན་མང་པོ་སྒྲུབ་ཆེད་ཡིག་ཆ་མང་པོའི་ཐོག་སྔོན་སྦྱོང་བྱས་ཡོད།
དཔེར་ན། GPT-4 ནི་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་བ་དང་། སྐད་བསྒྱུར་བྱེད་པ། ཡིག་ཆ་སྙིང་བསྡུས་བྱེད་པ་བཅས་སྐུལ་མ་ཉུང་ཤས་དང་བཅས་བྱེད་ཐུབ།

རིགས་རྒྱུད་རྩིས་རིག (Genetic Algorithm)

Genetic Algorithm
རང་བྱུང་འདེམས་སྒྲུག་ལ་དཔེ་བལྟས་པའི་ལེགས་སྒྲིག་ལག་རྩལ་ཞིག་སྟེ། དེའི་ནང་གི་ཐག་གཅོད་རྣམས་འགྱུར་བ་དང་། བསྲེས་ལྷད། འདེམས་སྒྲུག་བཅས་བརྒྱུད་ནས་དུས་ཚོད་དང་བསྟུན་ནས་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བ།
དཔེར་ན། ནུས་ལྡན་གྱི་དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱའི་གྲུབ་ཆ་ཇུས་འགོད་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པ་སྟེ། དེས་ནུས་པ་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ལ་དཔེ་བལྟ་བ།

རྨི་ལམ། (Hallucination)

Hallucination
རིག་ནུས་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་གིས་དངོས་ཡོད་དང་མི་མཐུན་པའམ་དོན་མེད་ཀྱི་ནང་དོན་བཟོ་བ།
དཔེར་ན། སྐད་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་གིས་མེད་པའི་དཔེ་དྲངས་པ་འདོན་པ་འམ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་དངོས་རྫུན་མ་སྤྲོད་པ།

ཉམས་མྱོང་རྩིས་རིག (Heuristic)

Heuristic
གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ལག་ལེན་གྱི་ཐབས་ལམ་ཞིག་སྟེ། དེས་འགྲིག་པའི་ཐག་གཅོད་ཅིག་འགན་ལེན་མི་བྱེད་ཀྱང་། དམིགས་ཡུལ་འཕྲལ་མ་ལ་འདང་ངེས་ཡིན།
དཔེར་ན། སྐྱེལ་འདྲེན་རིག་ནུས་མ་ལག་ནང་སྐྱེལ་འདྲེན་གྱི་དུས་ཚོད་རགས་རྩིས་བྱེད་པར་སྤྱིར་བཏང་གི་སྒྲིག་སྲོལ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པ།

མཐོ་རིམ་ཚད་གཞི། (Hyperparameter)

Hyperparameter
འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་མ་བྱས་གོང་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་སྒྲིག་སྦྱོར་གྱི་རིན་ཐང་ཞིག་སྟེ། དཔེར་ན། སློབ་སྦྱོང་གི་ཚད་དམ་བང་རིམ་གྱི་གྲངས་ཀ།
དཔེར་ན། སྦྱོང་བརྡར་གྱི་མགྱོགས་ཚད་དང་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ནུས་པ་ལེགས་སུ་གཏོང་བར་ཚོགས་པའི་ཚད་ 32 ནས་ 128 བར་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པ།

རྗེས་དཔག (Inference)

Inference
སྦྱོང་བརྡར་བྱས་པའི་འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་བེད་སྤྱད་ནས་གཞི་གྲངས་གསར་པ་ལས་སྔོན་དཔག་བྱེད་པ་འམ་ཐོན་འབྲས་བཟོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ།
དཔེར་ན། ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱས་པའི་ GPT དཔེ་དབྱིབས་བེད་སྤྱད་ནས་གཞི་གྲངས་ཞབས་ཞུའི་ཚོགས་པའི་ཆེད་དུ་གློག་འཕྲིན་འབྲི་བ།

དམིགས་ཡུལ་ངོས་འཛིན། (Intent Detection)

Intent Detection
རང་བྱུང་སྐད་ཡིག་གོ་བ་ལེན་པའི་ལས་འགན་ཞིག་སྟེ། དེའི་ནང་མ་ལག་གིས་བརྡ་ལན་ནང་གི་བེད་སྤྱོད་པའི་དམིགས་ཡུལ་ལམ་དགོས་དོན་ངོས་འཛིན་པ།
དཔེར་ན། སྐད་ཆ་ཤོད་མཁན་གྱི་རིག་ནུས་ནང་། 'ངས་གནམ་གྲུའི་འཛིན་བྱང་ཉོ་འདོད་ཡོད།' ཞེས་པ་ནི་འགྲུལ་བཞུད་ཀྱི་འཛིན་བྱང་ཉོ་བའི་དམིགས་ཡུལ་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་པ།

དངོས་པོའི་དྲ་རྒྱ་ (IoT) (Internet of Things (IoT))

Internet of Things (IoT)
ཚོར་ཆས་དང་། མཉེན་ཆས། ལག་རྩལ་གཞན་དག་བཅས་ཚུད་པའི་དངོས་པོའི་ཡོ་བྱད་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་མཐུད་བྱས་པའི་དྲ་རྒྱ་ཞིག་སྟེ། དེས་གཞི་གྲངས་བསྡུ་རུབ་དང་བརྗེ་རེས་བྱེད།
དཔེར་ན། རིག་ནུས་ཀྱི་ཚ་དྲོད་ཚོད་འཛིན་ཡོ་བྱད་དང་། འཁྱགས་སྒམ་གྱིས་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་གཞི་གྲངས་སྙན་ཞུ་བྱེད་པ་དང་། རིག་ནུས་དབྱེ་ཞིབ་བེད་སྤྱད་ནས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པ།

གསལ་བཤད་རུང་བ། (Interpretability)

Interpretability
མི་ཞིག་གིས་འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ནང་གི་ལས་ཀའི་རིགས་པ་དང་དེའི་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་གོ་བ་ལེན་ཐུབ་པའི་ཚད།
དཔེར་ན། ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ཤིང་སྡོང་ཞིག་གཏིང་ཟབ་དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱ་ལས་གསལ་བཤད་བྱེད་བདེ་བ་ཡིན། རྒྱུ་མཚན་ནི་དེའི་ཐག་གཅོད་རྗེས་འདེད་བྱེད་ཐུབ་པས་སོ།

Jupyter Notebook (Jupyter Notebook)

Jupyter Notebook
སྒོ་འབྱེད་ཀྱི་འབྲེལ་མཐུད་རྩིས་འཁོར་གྱི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་སྟེ། དེས་བེད་སྤྱོད་པར་ཨང་རྟགས་འབྲི་བ་དང་། ཐོན་འབྲས་མངོན་པ། དབྱེ་ཞིབ་ཡིག་ཆ་གཅིག་གི་ནང་འགོད་པ་བཅས་བྱེད་ཐུབ།
དཔེར་ན། གཞི་གྲངས་ཚན་རིག་པ་རྣམས་ཀྱིས་ Jupyter Notebooks བེད་སྤྱད་ནས་འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་མ་དཔེ་བཟོ་བ་དང་འབྲས་བུ་བགོ་བཤའ་བྱེད།

K-ཉེ་བའི་ཁྱིམ་མཚེས་ (KNN) (K-Nearest Neighbours (KNN))

K-Nearest Neighbours (KNN)
དབྱེ་འབྱེད་དང་བསྐྱར་འགྲེལ་ཆེད་དུ་བེད་སྤྱོད་པའི་འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་རྩིས་རིག་གཞི་རྩ་མེད་པའི་རྩིས་རིག་གཞི་རྩ་ཞིག་སྟེ། དེས་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་བར་སྟོང་ནང་གི་ཉེ་ཤོས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར་དཔེ་མཚོན་ལ་གཞི་བཞག་ནས་ཐག་གཅོད་བྱེད།
དཔེར་ན། ཤིང་འབྲས་གསར་པ་ཞིག་ཀུ་ཤུ་འམ་ལི་ཡིན་མིན་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་པར་ KNN གྱིས་དབྱིབས་དང་ཁ་དོག་གི་ཆ་ནས་ཉེ་ཤོས་ཀྱི་མིང་རྟགས་བརྒྱབ་པའི་ཤིང་འབྲས་གང་ཡིན་ཞིབ་བཤེར་བྱེད།

ཤེས་བྱའི་རི་མོ། (Knowledge Graph)

Knowledge Graph
གཞི་གྲངས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་སྟེ། དེས་མདུད་པ་དང་མཐའ་བེད་སྤྱད་ནས་དངོས་པོ་དང་དེ་དག་གི་འབྲེལ་བའི་གསལ་བཤད་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་མཐུད་བྱས་པ་མཚོན་པ་དང་ཉར་ཚགས་བྱེད།
དཔེར་ན། Google གྱི་ཤེས་བྱའི་སྒམ་ནི་མི་དང་། ས་ཆ། བྱུང་བ་བཅས་ཀྱི་དངོས་པོ་འབྲེལ་མཐུད་བྱེད་པའི་ཤེས་བྱའི་རི་མོ་ཞིག་གིས་ནུས་པ་སྤྲད་ཡོད།

སྐད་ཡིག་སློབ་སྦྱོང་དཔེ་དབྱིབས་ལེགས་སྒྲིག་ (LLMO) (Language Learning Model Optimisation (LLMO))

Language Learning Model Optimisation (LLMO)
བྱེ་བྲག་གི་ལས་འགན་ནམ་ཁྱབ་ཁོངས་ཆེད་དུ་སྐད་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཆེན་མོའི་ནུས་པ་དང་། ཕན་ནུས། འགྱུར་བདེ་བཅས་ལེགས་སུ་གཏོང་བར་བེད་སྤྱོད་པའི་ལག་རྩལ།
དཔེར་ན། ཚད་གཞི་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བ་དང་བཀོད་སྒྲིག་སྒྲིག་སྦྱོར་བེད་སྤྱད་ནས་ཁེ་ལས་ཀྱི་བེད་སྤྱོད་ཆེད་དུ་ LLM ལེགས་སྒྲིག་བྱེད་པ།

སྐད་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཆེན་མོ་ (LLM) (Large Language Model (LLM))

Large Language Model (LLM)
གཏིང་ཟབ་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ། དེས་ཡིག་ཐོག་གི་གཞི་གྲངས་མང་པོའི་ཐོག་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་ནས་མིའི་སྐད་ཡིག་དང་བཅས་ཐོན་སྐྱེད་དང་། གོ་བ་ལེན་པ། རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བ་བཅས་བྱེད་ཐུབ།
དཔེར་ན། ChatGPT དང་ Claude ནི་ཡིག་འབྲི་བ་དང་། ཨང་རྟགས་འབྲི་བ། དྲི་བ་ལན་འདེབས་བྱེད་པར་རོགས་རམ་བྱེད་པར་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་པའི་ LLMs ཡིན།

གབ་པའི་བར་སྟོང་། (Latent Space)

Latent Space
ཚད་མཐོ་བའི་རགས་རྩིས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་སྟེ། དེའི་ནང་འཇུག་སྒྲིག་འདྲ་བ་རྣམས་མཉམ་དུ་བསྡུས་ཡོད་པ་དང་། ཐོན་སྐྱེད་དཔེ་དབྱིབས་དང་འཇུག་སྒྲིག་ནང་བེད་སྤྱོད་བྱེད།
དཔེར་ན། པར་རིས་ཐོན་སྐྱེད་ནང་། གབ་པའི་བར་སྟོང་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་བྱས་ན་འོད་དང་། ཚོར་བ་ལྟ་བུའི་ཁྱད་ཆོས་བསྒྱུར་ཐུབ།

སློབ་སྦྱོང་གི་ཚད། (Learning Rate)

Learning Rate
སྦྱོང་བརྡར་ནང་གི་མཐོ་རིམ་ཚད་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་སྟེ། དེས་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ལྗིད་ཚད་གྱོང་གུན་གྱི་གཟར་ཚད་དང་བསྟུན་ནས་ཇི་ཙམ་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པ་ཚོད་འཛིན་བྱེད།
དཔེར་ན། སློབ་སྦྱོང་གི་ཚད་མཐོ་པོ་ཞིག་གིས་ཉུང་མཐའི་ཚད་ལས་བརྒལ་བར་ཁྲིད་སྲིད་ལ། ཚད་ཧ་ཅང་དམའ་པོ་ཞིག་གིས་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་འཕེལ་རིམ་དལ་དུ་གཏོང་སྲིད།

འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་ (ML) (Machine Learning (ML))

Machine Learning (ML)
རིག་ནུས་ཀྱི་ཡན་ལག་ཅིག་སྟེ། དེས་མ་ལག་ལ་གཞི་གྲངས་ལས་སྦྱོང་བ་དང་། གསལ་པོར་ལས་རིམ་མ་བཟོས་པར་ནུས་པ་ལེགས་སུ་གཏོང་ཐུབ་པར་བྱེད།
དཔེར་ན། སྤམ་གྱི་འགོག་བྱེད་ཀྱིས་འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་བེད་སྤྱད་ནས་གློག་འཕྲིན་སྤམ་ཡིན་མིན་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད།

དཔེ་དབྱིབས་འགྱུར་བ། (Model Drift)

Model Drift
གཞི་གྲངས་འམ་ཁོར་ཡུག་འགྱུར་བའི་རྐྱེན་གྱིས་དུས་ཚོད་དང་བསྟུན་ནས་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ཚད་འཛིན་ཚད་ཉམས་དམས་སུ་འགྲོ་བའི་སྣང་ཚུལ།
དཔེར་ན། མགོ་སྐོར་ངོས་འཛིན་གྱི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ། མགོ་སྐོར་གྱི་ཐབས་ལམ་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བ་དང་བསྟུན་ནས་དེའི་ཚད་འཛིན་ཚད་ཉུང་དུ་འགྲོ་བ།

དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར། (Model Training)

Model Training
འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ལ་གཞི་གྲངས་སྤྲོད་པ་དང་། དེའི་ཚད་གཞི་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱས་ཏེ་ནོར་འཁྲུལ་ཉུང་དུ་གཏོང་བའི་བརྒྱུད་རིམ།
དཔེར་ན། འོས་སྦྱོར་འཕྲུལ་འཁོར་ཞིག་ལ་ཉོ་མཁན་གྱི་ཉོ་སྒྲུབ་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་ཏེ་ཐོན་རྫས་གསར་པ་འོས་སྦྱོར་བྱེད་པ།

རྣམ་པ་མང་བའི་རིག་ནུས། (Multimodal AI)

Multimodal AI
ཡིག་ཆ་དང་། པར་རིས། སྒྲ་སྐད། བརྙན་པར་སོགས་གཞི་གྲངས་ཀྱི་རིགས་མང་པོ་ལས་སྣོན་དང་མཉམ་འདྲེས་བྱེད་ཐུབ་པའི་རིག་ནུས་མ་ལག
དཔེར་ན། GPT-4 Vision ལྟ་བུའི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ། དེས་ཡིག་ཆ་ཀློག་པ་དང་པར་རིས་གོ་བ་ལེན་པ་གཉིས་དུས་གཅིག་ཏུ་བྱེད་ཐུབ།

རང་བྱུང་སྐད་ཡིག་ལས་སྣོན་ (NLP) (Natural Language Processing (NLP))

Natural Language Processing (NLP)
རིག་ནུས་ཀྱི་ཡན་ལག་ཅིག་སྟེ། དེས་རྩིས་འཁོར་དང་མིའི་ (རང་བྱུང་) སྐད་ཡིག་བར་གྱི་འབྲེལ་བར་དམིགས་པ་དང་། དེས་འཕྲུལ་འཁོར་ལ་མིའི་སྐད་ཡིག་ཀློག་པ་དང་། གོ་བ་ལེན་པ། ལན་འདེབས་བྱེད་ཐུབ་པར་བྱེད།
དཔེར་ན། NLP ནི་སྐད་ཀྱི་ལས་རོགས་དང་། སྐད་བསྒྱུར་ཉེར་སྤྱོད། སྐད་ཆ་ཤོད་མཁན་གྱི་རིག་ནུས་ནང་བེད་སྤྱོད་བྱེད།

དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱ། (Neural Network)

Neural Network
མིའི་ཀླད་པའི་གྲུབ་ཆ་ལ་དཔེ་བལྟས་པའི་འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ། དེས་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་མཐུད་བྱས་པའི་མདུད་པ་ (དབང་རྩ་) ཡི་བང་རིམ་ལས་གྲུབ་ཡོད།
དཔེར་ན། དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱ་ནི་པར་རིས་དང་སྐད་ངོས་འཛིན་ནང་བེད་སྤྱོད་པའི་གཏིང་ཟབ་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་སུ་ཡོད།

སྒྲ་སྐད། (Noise)

Noise
གཞི་གྲངས་ནང་གི་རང་འགུལ་འམ་འབྲེལ་མེད་ཀྱི་ཆ་འཕྲིན་ཞིག་སྟེ། དེས་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་རྣམ་པ་གསལ་པོ་མི་བྱེད་པ་དང་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ནུས་པར་གནོད་སྐྱོན་གཏོང་སྲིད།
དཔེར་ན། ཚོར་ཆས་ཀྱི་ནོར་འཁྲུལ་འམ་ཡིག་ནོར་མང་པོ་ཡོད་པའི་གཞི་གྲངས་འཇུག་སྒྲིག་རྣམས་སྒྲ་སྐད་དུ་བརྩི་ཆོག

དངོས་པོའི་རིག་པ། (Ontology)

Ontology
ཁྱབ་ཁོངས་ཤིག་གི་ནང་གི་འདུ་ཤེས་དང་དེ་དག་གི་འབྲེལ་བ་དབྱེ་བ་འབྱེད་པ་དང་གཏན་འབེབས་བྱེད་པའི་གྲུབ་ཆ་ལྡན་པའི་སྒྲོམ་གཞི་ཞིག་སྟེ། རྒྱུན་དུ་དོན་སྙིང་རིག་ནུས་མ་ལག་ནང་བེད་སྤྱོད་བྱེད།
དཔེར་ན། འཕྲོད་བསྟེན་ནང་གི་དངོས་པོའི་རིག་པ་ཞིག་གིས་ནད་རྟགས་ནད་དང་སྨན་བཅོས་དང་ཇི་ལྟར་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་གཏན་འབེབས་བྱེད་སྲིད།

ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་སྒྲིག་སྦྱོར། (Overfitting)

Overfitting
དཔེ་དབྱིབས་བཟོ་བའི་ནོར་འཁྲུལ་ཞིག་སྟེ། དེའི་ནང་འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱིས་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་གྲངས་ནང་གི་སྒྲ་སྐད་འཛིན་པ་དང་། གཞི་གྲངས་གསར་པའི་ཐོག་ནུས་པ་ཞན་པོ་འདོན་པ།
དཔེར་ན། སྦྱོང་བརྡར་གྱི་ལན་བློ་ལ་ངེས་ཀྱང་། མ་མཐོང་བའི་ཚོད་ལྟའི་གཞི་གྲངས་ཐག་གཅོད་མི་ཐུབ་པའི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱས་པ་ཡིན།

སྔོན་དཔག་དབྱེ་ཞིབ། (Predictive Analytics)

Predictive Analytics
གཞི་གྲངས་དང་། རྩིས་རིག རིག་ནུས་བཅས་བེད་སྤྱད་ནས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གཞི་གྲངས་ལ་གཞི་བཞག་ནས་མ་འོངས་པའི་འབྲས་བུ་འབྱུང་བའི་སྲིད་ཕྱོད་ངོས་འཛིན་པ།
དཔེར་ན། ཚོང་ཁང་ཆེན་མོ་རྣམས་ཀྱིས་སྔོན་དཔག་དབྱེ་ཞིབ་བེད་སྤྱད་ནས་ཐོན་རྫས་བྱེ་བྲག་པའི་དགོས་མཁོ་སྔོན་དཔག་བྱེད།

སྔོན་སྦྱོང་། (Pre-training)

Pre-training
དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་བྱེ་བྲག་གི་ལས་འགན་ཆེད་དུ་ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར་མ་བྱས་གོང་། དེ་ལ་གཞི་གྲངས་ཆེན་པོ་དང་སྤྱིར་བཏང་གི་ཐོག་ཐོག་མར་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ།
དཔེར་ན། GPT དཔེ་དབྱིབས་རྣམས་གཞི་གྲངས་ཆེན་པོའི་ཐོག་སྔོན་སྦྱོང་བྱས་རྗེས་ཉོ་མཁན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་སྐད་ཆ་ཤོད་མཁན་གྱི་རིག་ནུས་ཆེད་དུ་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད།

སྐུལ་མ་བཟོ་བ། (Prompt Engineering)

Prompt Engineering
སྐད་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཆེན་མོའི་ཐོན་འབྲས་ལ་ཁ་ལོ་བསྒྱུར་བར་ནུས་ལྡན་གྱི་སྐུལ་མ་བཟོ་བའི་སྒྱུ་རྩལ་དང་ཚན་རིག
དཔེར་ན། 'སྤྱོད་བཟང་གི་སློབ་དཔོན་ཞིག་གི་ཚུལ་དུ་ལན་འདེབས་བྱོས།' ལྟ་བུའི་མ་ལག་གི་བཀོད་སྒྲིག་འཇུག་པ་ནི་སྐུལ་མ་བཟོ་བའི་དཔེ་མཚོན་ཞིག་ཡིན།

ཚད་གཞི་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བ། (Quantisation)

Quantisation
དཔེ་དབྱིབས་བསྡུ་བའི་ལག་རྩལ་ཞིག་སྟེ། དེས་ལྗིད་ཚད་དང་ནུས་པ་མཚོན་པར་བེད་སྤྱོད་པའི་བྷི་ཊི་ཡི་གྲངས་ཉུང་དུ་གཏོང་ནས་ཕན་ནུས་ལེགས་སུ་གཏོང་བ།
དཔེར་ན། དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་ 32-bit ནས་ 8-bit ལ་ཚད་གཞི་ཅན་དུ་བསྒྱུར་ན་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་ཐོག་ནུས་པ་ལེགས་སུ་འགྲོ།

ཚད་རྡུལ་རྩིས་འཁོར། (Quantum Computing)

Quantum Computing
ཚད་རྡུལ་འཕྲུལ་ཆས་རིག་པ་ལ་གཞི་བཞག་པའི་རྩིས་འཁོར་གྱི་རྣམ་པ་གསར་པ་ཞིག་སྟེ། དེས་ལས་སྣོན་བྱེད་ནུས་ཆེན་པོ་འདོན་པའི་ནུས་པ་ཡོད།
དཔེར་ན། ཚད་རྡུལ་རྩིས་འཁོར་གྱིས་ཉིན་ཞིག་རིག་ནུས་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་ཚད་རྙིང་པ་ལས་བརྒལ་བར་མགྱོགས་སུ་གཏོང་སྲིད།

རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བའི་འཕྲུལ་འཁོར། (Reasoning Engine)

Reasoning Engine
རིག་ནུས་ནང་གི་མ་ལག་ཅིག་སྟེ། དེས་སྒྲིག་སྲོལ་འམ་རྗེས་དཔག་རྩིས་རིག་བེད་སྤྱད་ནས་དོན་དངོས་འམ་གཞི་གྲངས་ཀྱི་ཚོགས་པ་ཞིག་ལས་རིགས་པའི་མཇུག་འབྲས་འདོན་པ།
དཔེར་ན། རིག་ནུས་ཀྱི་བརྟག་དཔྱད་ལག་ཆས་ཤིག་གིས་རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བའི་འཕྲུལ་འཁོར་བེད་སྤྱད་ནས་ནད་རྟགས་ལ་གཞི་བཞག་ནས་སྨན་བཅོས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྔོན་དཔག་བྱེད།

ཤུགས་སྣོན་སློབ་སྦྱོང་ (RL) (Reinforcement Learning (RL))

Reinforcement Learning (RL)
འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་ཁྱབ་ཁོངས་ཤིག་སྟེ། དེའི་ནང་གི་འཐུས་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བ་བྱས་ཏེ་གསོལ་རས་མང་ཤོས་ལེན་པར་སྦྱོང་བ།
དཔེར་ན། RL ལག་རྩལ་བེད་སྤྱད་ནས་ཚོད་ལྟ་དང་ནོར་འཁྲུལ་བརྒྱུད་ནས་རོབ་བྷོ་ཊ་ཞིག་འགྲོ་བར་སྦྱོང་བ།

མིའི་ལན་ལྡོན་དང་བཅས་པའི་ཤུགས་སྣོན་སློབ་སྦྱོང་ (RLHF) (Reinforcement Learning with Human Feedback (RLHF))

Reinforcement Learning with Human Feedback (RLHF)
སློབ་སྦྱོང་གི་ཐབས་ལམ་ཞིག་སྟེ། དེའི་ནང་མིའི་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་རིག་ནུས་ཀྱི་གསོལ་རས་ཀྱི་བརྡ་རྟགས་ལ་ཁ་ལོ་བསྒྱུར་བ་དང་། རྒྱུན་དུ་སྐད་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེད།
དཔེར་ན། ChatGPT ནི་ RLHF དང་བཅས་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་ཏེ་ཕན་ཐོགས་ཆེ་བ་དང་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ལན་འདེབས་བཟོ་བ།

འཚོལ་བསྡུ་རྒྱ་སྐྱེད་ཐོན་སྐྱེད་ (RAG) (Retrieval-Augmented Generation (RAG))

Retrieval-Augmented Generation (RAG)
ཆ་འཕྲིན་འཚོལ་བསྡུ་དང་ཐོན་སྐྱེད་མཉམ་འདྲེས་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ཞིག་སྟེ། དེའི་ནང་ LLM གྱིས་འབྲེལ་ཡོད་ཡིག་ཆ་འཚོལ་བསྡུ་བྱས་ཏེ་དེའི་ལན་འདེབས་ལེགས་སུ་གཏོང་བ།
དཔེར་ན། རིག་ནུས་ཀྱི་ལས་རོགས་ཤིག་གིས་ལག་རྩལ་གྱི་དྲི་བ་ཞིག་ལ་ལན་འདེབས་བྱེད་སྐབས་ཐོན་རྫས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་འཚོལ་བསྡུ་དང་དཔེ་དྲངས་པ།

རང་ཉིད་སྟངས་འཛིན་སློབ་སྦྱོང་། (Self-Supervised Learning)

Self-Supervised Learning
སྦྱོང་བརྡར་གྱི་ཐབས་ལམ་ཞིག་སྟེ། དེའི་ནང་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱིས་གཞི་གྲངས་རགས་པ་ལས་རང་ཉིད་ཀྱི་མིང་རྟགས་བཟོས་ཏེ་རྣམ་པ་སྦྱོང་བ་དང་། མི་གིས་མིང་རྟགས་བརྒྱབ་པའི་གཞི་གྲངས་ལ་བརྟེན་པ་ཉུང་དུ་གཏོང་བ།
དཔེར་ན། BERT ནི་རང་ཉིད་སྟངས་འཛིན་སློབ་སྦྱོང་དང་བཅས་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་ཏེ་ཡིག་ཆ་ནང་གི་ཚིག་ཆད་པ་སྔོན་དཔག་བྱེད་པ།

དོན་སྙིང་འཚོལ་བ། (Semantic Search)

Semantic Search
འཚོལ་བའི་ལག་རྩལ་ཞིག་སྟེ། དེས་བེད་སྤྱོད་པའི་དམིགས་ཡུལ་དང་དོན་སྙིང་གི་གནས་སྟངས་གོ་བ་ལེན་པ་དང་། ཚིག་གི་འཚོལ་བསྡུ་ཙམ་མ་ཡིན།
དཔེར་ན། 'ཆུ་འཛག་པའི་ཆུ་མགོ་ཇི་ལྟར་བཟོ་བ།' ཞེས་འཚོལ་བར་ཡིག་ཆ་ནང་ 'ཆུ་འཛག་པའི་ཆུ་མགོ་' ཞེས་པའི་ཚིག་མེད་ཀྱང་ལམ་སྟོན་འདོན་པ།

ཚོར་བ་དབྱེ་ཞིབ། (Sentiment Analysis)

Sentiment Analysis
ཡིག་ཆ་ནང་གི་ཚོར་བ་དང་། བསམ་ཚུལ། འདུ་ཤེས་བཅས་ངོས་འཛིན་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་སྟེ། རྒྱུན་དུ་དགེ་མཚན་དང་། ངན་མཚན། བར་མ་བཅས་སུ་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད།
དཔེར་ན། ཊི་ཝི་ཊར་གྱི་ཡིག་ཆ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ཏེ་ཐོན་རྫས་གསར་པ་ཞིག་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ལན་ལྡོན་ཇི་ལྟར་ཡོད་པ་ཚོད་དཔག་བྱེད་པ།

རང་འགུལ། (Stochastic)

Stochastic
རང་འགུལ་འམ་སྲིད་ཕྱོད་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ཚུད་པ་ཞིག་སྟེ། རྒྱུན་དུ་ཐོན་སྐྱེད་རིག་ནུས་དང་ལེགས་སྒྲིག་རྩིས་རིག་ནང་བེད་སྤྱོད་བྱེད།
དཔེར་ན། GPT-4 ཡི་ཐོན་འབྲས་ནི་དེའི་རང་འགུལ་གྱི་བཀོད་སྒྲིག་བརྒྱུད་རིམ་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་འཇུག་སྒྲིག་གཅིག་ལ་མི་འདྲ་བ་འབྱུང་སྲིད།

རིག་ནུས་དྲག་པོ། (Strong AI)

Strong AI
སྤྱིར་བཏང་རིག་ནུས་རིག་པ་ (AGI) ཞེས་ཀྱང་ཟེར་བ་སྟེ། དེས་ཁྱབ་ཁོངས་ཡོངས་རྫོགས་ནང་མིའི་རིག་ནུས་ཀྱི་ནུས་པ་ལྡན་པའི་འཕྲུལ་འཁོར་ལ་གོ་བ།
དཔེར་ན། མ་འོངས་པའི་རིག་ནུས་ཤིག་སྟེ། དེས་རང་སྐྱོང་ངང་སྒྲུང་གསར་འབྲི་བ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་འཆར་འགོད་བྱེད་པ། བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་ཐག་གཅོད་བྱེད་པ་བཅས་བྱེད་ཐུབ།

རིག་ནུས་རིག་པ་ལས་འདས་པ་ (SAI) (Super Artificial Intelligence (SAI))

Super Artificial Intelligence (SAI)
རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་རིག་ནུས་ཤིག་སྟེ། དེས་མིའི་རིག་ནུས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཡོངས་རྫོགས་—རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བ་དང་། གསར་གཏོད། ཚོར་བའི་རིག་ནུས་སོགས་—ལས་བརྒལ་བ།
དཔེར་ན། SAI ཞིག་གིས་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ལྟར་ཚན་རིག་དང་ལྟ་གྲུབ་གསར་པ་རང་སྐྱོང་ངང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་ཐུབ།

ལྟ་སྐྱོང་སློབ་སྦྱོང་། (Supervised Learning)

Supervised Learning
འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་ལག་རྩལ་ཞིག་སྟེ། དེའི་ནང་དཔེ་དབྱིབས་རྣམས་མིང་རྟགས་བརྒྱབ་པའི་གཞི་གྲངས་ཐོག་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་ཏེ་འཇུག་སྒྲིག་དང་ཐོན་འབྲས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་སྦྱོང་བ།
དཔེར་ན། གློག་འཕྲིན་སྤམ་ཡིན་མིན་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་པར་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་བེད་སྤྱད་ནས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པ།

བཟོ་བཅོས་གཞི་གྲངས། (Synthetic Data)

Synthetic Data
དངོས་ཡོད་ཀྱི་གཞི་གྲངས་ལ་དཔེ་བལྟས་པའི་བཟོ་བཅོས་བྱས་པའི་གཞི་གྲངས་ཤིག་སྟེ། དངོས་ཡོད་ཀྱི་གཞི་གྲངས་ཉུང་བ་འམ་གསང་བ་ཡིན་སྐབས་སྦྱོང་བརྡར་ཆེད་དུ་རྒྱུན་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱེད།
དཔེར་ན། ནད་པའི་སྒེར་གྱི་གསང་བ་མ་འགལ་བར་བརྟག་དཔྱད་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་བཟོ་བཅོས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་པར་རིས་བཟོ་བ།

མཚོན་རྟགས། (Token)

Token
LLMs ཀྱིས་ལས་སྣོན་བྱེད་པའི་ཡིག་ཆའི་ཚན་པ་ཞིག་སྟེ། རྒྱུན་དུ་ཚིག་གམ་ཚིག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག
དཔེར་ན། 'Hello world!' ཞེས་པའི་ཚིག་དུམ་ནི་ 'Hello', 'world', དང་ '!' བཅས་མཚོན་རྟགས་ 3 ལ་དབྱེ་ཡོད།

མཚོན་རྟགས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བ། (Tokenisation)

Tokenisation
དཔེ་དབྱིབས་ཀྱིས་ལས་སྣོན་བྱེད་པར་ཡིག་ཆ་མཚོན་རྟགས་སུ་དབྱེ་བའི་བརྒྱུད་རིམ།
དཔེར་ན། རང་བྱུང་སྐད་ཡིག་ལས་སྣོན་ནང་། 'ChatGPT is great' ཞེས་པ་ནི་ ['Chat', 'G', 'PT', 'is', 'great'] ཞེས་པར་འགྱུར།

སྤོ་བསྒྱུར་སློབ་སྦྱོང་། (Transfer Learning)

Transfer Learning
ལས་འགན་གཅིག་ནས་ཤེས་བྱ་བེད་སྤྱད་ནས་ལས་འགན་གཞན་ཞིག་གི་སློབ་སྦྱོང་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། སྦྱོང་བརྡར་གྱི་དུས་ཚོད་དང་གཞི་གྲངས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ཉུང་དུ་གཏོང་བ།
དཔེར་ན། དབྱིན་ཡིག་གི་ཡིག་ཆ་ཐོག་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་པའི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྐད་ཡིག་གཞན་ཞིག་ནང་ཚོར་བ་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་པར་ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པ།

བསྒྱུར་བྱེད། (Transformer)

Transformer
དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱའི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་སྟེ། དེས་དོ་སྣང་གི་ལམ་སྟོན་བེད་སྤྱད་ནས་རིམ་པ་ལྡན་པའི་གཞི་གྲངས་དཔེ་དབྱིབས་བྱེད་པ་དང་། LLMs ནང་རྒྱ་ཆེར་བེད་སྤྱོད་བྱེད།
དཔེར་ན། BERT, GPT, དང་ T5 བཅས་ཚང་མ་བསྒྱུར་བྱེད་ལ་གཞི་བཞག་པའི་དཔེ་དབྱིབས་ཡིན།

ཚད་ལས་མ་ལོངས་པའི་སྒྲིག་སྦྱོར། (Underfitting)

Underfitting
དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་གྲངས་ནང་གི་རྣམ་པ་འཛིན་པར་ཧ་ཅང་སྟབས་བདེ་དྲགས་པའི་སྐབས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་སྟེ། དེས་ནུས་པ་ཞན་པོ་འདོན་པ།
དཔེར་ན། པར་རིས་དབྱེ་འབྱེད་རྙོག་འཛིང་ཅན་སྔོན་དཔག་བྱེད་པར་ཐིག་རིས་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་གིས་ཚད་ལས་མ་ལོངས་པའི་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་སྲིད།

ལྟ་སྐྱོང་མེད་པའི་སློབ་སྦྱོང་། (Unsupervised Learning)

Unsupervised Learning
སློབ་སྦྱོང་གི་ཐབས་ལམ་ཞིག་སྟེ། དེའི་ནང་དཔེ་དབྱིབས་རྣམས་ཀྱིས་མིང་རྟགས་མེད་པའི་གཞི་གྲངས་ནང་གི་རྣམ་པ་འམ་ཚོགས་པ་ངོས་འཛིན་པ།
དཔེར་ན། སྔོན་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་མིང་རྟགས་མེད་པར་ཉོ་སྒྲུབ་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ལ་གཞི་བཞག་ནས་ཉོ་མཁན་རྣམས་ཚོགས་པ་བཟོ་བ།

བེད་སྤྱོད་པའི་དམིགས་ཡུལ། (User Intent)

User Intent
བེད་སྤྱོད་པའི་དྲི་བ་འམ་འབྲེལ་བའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་ལམ་དགོས་དོན།
དཔེར་ན། 'ཀེ་ཀེ་ཇི་ལྟར་བཟོ་བ།' ཞེས་བྲིས་པའི་བེད་སྤྱོད་པ་ཞིག་གིས་ཟས་རིགས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་འཚོལ་བའི་དམིགས་ཡུལ་ཡོད་སྲིད།

ཞིབ་དཔྱད་ཚོགས་ཆུང་། (Validation Set)

Validation Set
སྦྱོང་བརྡར་སྐབས་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ནུས་པ་དཔྱད་ཞིབ་བྱེད་པ་དང་། མཐོ་རིམ་ཚད་གཞི་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་པའི་གཞི་གྲངས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཤིག
དཔེར་ན། མཐའ་མའི་ཚོད་ལྟ་མ་བྱས་གོང་ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་སྒྲིག་སྦྱོར་ངོས་འཛིན་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེད།

བར་སྟོང་གཞི་གྲངས་མཛོད། (Vector Database)

Vector Database
རིག་ནུས་ཀྱི་ལས་འགན་དཔེར་ན། འདྲ་མཚུངས་འཚོལ་བ་དང་ RAG ལྟ་བུའི་ནང་བེད་སྤྱོད་པའི་བར་སྟོང་འཇུག་སྒྲིག་ཉར་ཚགས་དང་འཚོལ་བར་ཇུས་འགོད་བྱས་པའི་གཞི་གྲངས་མཛོད།
དཔེར་ན། Pinecone དང་ Weaviate ནི་ཡིག་ཆ་འམ་པར་རིས་ཀྱི་འཇུག་སྒྲིག་ཉར་ཚགས་བྱེད་པའི་བར་སྟོང་གཞི་གྲངས་མཛོད་ཡིན།

བར་སྟོང་འཇུག་སྒྲིག (Vector Embedding)

Vector Embedding
གཞི་གྲངས་ཀྱི་ཨང་གྲངས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་སྟེ། དེས་དོན་སྙིང་གི་གོ་དོན་དང་འབྲེལ་བ་བར་སྟོང་ནང་ཉར་ཚགས་བྱེད།
དཔེར་ན། 'རྒྱལ་པོ་' དང་ 'རྒྱལ་མོ་' ཞེས་པའི་ཚིག་ལ་ཕོ་མོའི་ཁྱད་པར་ཆུང་ངུ་ཡོད་ཀྱང་འཇུག་སྒྲིག་འདྲ་བ་ཡོད།

དངོས་བཅོས་ལས་རོགས། (Virtual Assistant)

Virtual Assistant
རིག་ནུས་ཀྱིས་ནུས་པ་སྤྲད་པའི་མཉེན་ཆས་ཀྱི་འཐུས་མི་ཞིག་སྟེ། དེས་བེད་སྤྱོད་པར་སྐད་ཆ་འམ་སྐད་ཀྱི་བཀོད་སྒྲིག་བརྒྱུད་ནས་ལས་འགན་སྒྲུབ་པར་རོགས་རམ་བྱེད།
དཔེར་ན། Siri, Alexa, དང་ Google Assistant ནི་དར་ཁྱབ་ཆེ་བའི་དངོས་བཅོས་ལས་རོགས་ཡིན།

སྐད་ངོས་འཛིན། (Voice Recognition)

Voice Recognition
ངག་ཐོག་གི་སྐད་ཡིག་ཡིག་ཆ་འམ་བྱ་སྤྱོད་དུ་བསྒྱུར་བའི་ལག་རྩལ།
དཔེར་ན། སྐད་ཀྱི་ཡིག་འབྲི་བ་དང་སྐད་ཀྱི་བཀོད་སྒྲིག་རྣམས་སྐད་ངོས་འཛིན་མ་ལག་ལ་བརྟེན་ཡོད།

རིག་ནུས་ཞན་པ། (Weak AI)

Weak AI
སྤྱིར་བཏང་གི་རིག་ནུས་མེད་པར་བྱེ་བྲག་གི་ལས་འགན་ཞིག་སྒྲུབ་པར་ཇུས་འགོད་བྱས་པའི་རིག་ནུས་མ་ལག
དཔེར་ན། སྐད་ཡིག་གོ་བ་མི་ལེན་པ་འམ་རླངས་འཁོར་གཏོང་མི་ཐུབ་པའི་ཅེས་རྩེད་མཁན་གྱི་རིག་ནུས་ནི་རིག་ནུས་ཞན་པའི་དཔེ་མཚོན་ཞིག་ཡིན།

དྲ་ངོས་འཚོལ་བ། (Web Scraping)

Web Scraping
དྲ་རྒྱ་ལས་ཆ་འཕྲིན་རང་འགུལ་ངང་འདོན་པ་སྟེ། རྒྱུན་དུ་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་གྲངས་བསྡུ་རུབ་འམ་ནང་དོན་ལྟ་ཞིབ་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེད།
དཔེར་ན། ཁང་པའི་རིན་གོང་ཚོད་དཔག་གི་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་ཁང་པའི་ཐོ་གཞུང་འཚོལ་བ།

ལྗིད་ཚད། (Weight)

Weight
དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱའི་ཚད་གཞི་ཞིག་སྟེ། དེས་མདུད་པ་གཅིག་གིས་གཞན་ཞིག་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཇི་ཙམ་ཐེབས་པ་གཏན་འབེབས་བྱེད།
དཔེར་ན། དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ནོར་འཁྲུལ་ཉུང་དུ་གཏོང་བར་སྦྱོང་བརྡར་སྐབས་ལྗིད་ཚད་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད།

གསང་སྒྲ། (Whisper)

Whisper
OpenAI གྱིས་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བའི་སྐད་ཆ་ཡིག་ཆར་བསྒྱུར་བའི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ། དེས་སྐད་ཡིག་མང་པོའི་ནང་སྒྲ་སྐད་ཡིག་ཆར་བསྒྱུར་ཐུབ།
དཔེར་ན། Whisper གྱིས་གསུང་བཤད་དང་པོད་ཁ་སི་ཚད་འཛིན་མཐོ་པོ་དང་བཅས་ཡིག་ཆར་བསྒྱུར་ཐུབ།

YAML (YAML)

YAML
གཞི་གྲངས་རིམ་པ་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བའི་མི་ཀློག་བདེ་བའི་རྣམ་པ་ཞིག་སྟེ། རྒྱུན་དུ་འཕྲུལ་འཁོར་སློབ་སྦྱོང་གི་ལས་ཀའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་སྒྲིག་སྦྱོར་ཡིག་ཆ་ཆེད་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱེད།
དཔེར་ན། PyTorch ནང་སྦྱོང་བརྡར་ཆེད་དུ་ YAML ཡིག་ཆ་ནང་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ཚད་གཞི་གཏན་འབེབས་བྱེད་པ།

ཐེངས་གཅིག་ཀྱང་མ་སྦྱོང་བའི་སློབ་སྦྱོང་། (Zero-shot Learning)

Zero-shot Learning
དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་གིས་སྤྱིར་བཏང་གི་ཤེས་བྱ་བེད་སྤྱད་ནས་སྔོན་མ་གསལ་པོར་སྦྱོང་བརྡར་མ་བྱས་པའི་ལས་འགན་སྒྲུབ་པའི་ནུས་པ།
དཔེར་ན། ཁྲིམས་རིག་གི་གཞི་གྲངས་ཐོག་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྦྱོང་བརྡར་མ་བྱས་ཀྱང་ཁྲིམས་རིག་གི་དྲི་བ་ལན་འདེབས་བྱེད་པའི་དཔེ་དབྱིབས།

Zettabyte (Zettabyte)

Zettabyte
གྲངས་གཞིའི་གཞི་གྲངས་ཀྱི་ཚན་པ་ཞིག་སྟེ། དེ་ནི་ sextillion (10^21) bytes དང་མཉམ་པ་དང་། རྒྱུན་དུ་དྲ་རྒྱའི་གཞི་གྲངས་ཀྱི་ཚད་གཞི་གསལ་བཤད་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེད།
དཔེར་ན། འཛམ་གླིང་གི་དྲ་རྒྱའི་འགྲོ་འོང་ 2016 ལོར་ལོ་རེར་ zettabyte 1 ལས་བརྒལ་ཡོད།