མà½à½´à½“་སྒྲིག (Alignment)
Alignment
རིག་ནུས་མ་ལག་གི་དམིགས་ཡུལ་དང་༠à½à½¼à½“་འབྲས༠བྱ་སྤྱོད་བཅས་མིའི་དམིགས་ཡུལ་དང་རིན་à½à½„་དང་མà½à½´à½“་པ་ཡོང་བར་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ༠འདི་ནི་གསལ་པོར་དམིགས་ཡུལ་མེད་པའི་བྱ་སྤྱོད་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་སྲིད་པའི་མà½à½¼à¼‹à½¢à½²à½˜à¼‹à½˜à¼‹à½£à½‚་ནང་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་ཡིནà¼
དཔེར་ན༠སེམས་à½à½˜à½¦à¼‹à½–དེ་à½à½–ས་ཀྱི་ཆེད་དུ་བཟོས་པའི་སà¾à½‘་ཆ་ཤོད་མà½à½“་གྱི་རིག་ནུས་ཀྱིས་སà¾à½´à½£à¼‹à½˜à¼‹à½‚ང་བྱས་ཀྱང་གནོད་འཚེ་ཅན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ནམ་ཡང་མི་འདོན་པར་བྱེད་པà¼
ཉེར་སྤྱོད་ལས་རིམ་གྱི་འབྲེལ་མà½à½´à½‘་à½à¼‹ (API) (Application Programming Interface (API))
Application Programming Interface (API)
མཉེན་ཆས་མ་ལག་མི་འདྲ་བ་རྣམས་འབྲེལ་གà½à½´à½‚ས་དང་གཞི་གྲངས་བརྗེ་རེས་བྱེད་à½à½´à½–་པའི་གà½à½“་འབེབས་བྱས་པའི་སྒྲིག་སྲོལ་དང་གà½à½“་འབེབས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེནà¼
དཔེར་ན༠OpenAI API བེད་སྤྱད་ནས་སà¾à½´à½£à¼‹à½˜à¼‹à½žà½²à½‚་བསà¾à½´à½¢à¼‹à½–་དང་༠à½à¾±à½ºà½‘་ཀྱི་དྲ་བའི་ཉེར་སྤྱོད་ནང་སà¾à½‘་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱིས་བཟོས་པའི་ལན་ཞིག་ལེན་པà¼
སྤྱིར་བà½à½„་རིག་ནུས་རིག་པ་ (AGI) (Artificial General Intelligence (AGI))
Artificial General Intelligence (AGI)
མི་ཞིག་གིས་བྱེད་à½à½´à½–་པའི་ཤེས་རིག་གི་ལས་འགན་གང་ཡང་སྒྲུབ་à½à½´à½–་པའི་རིག་ནུས་ཀྱི་རྣམ་པ་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཅན༠དེ་ནི་à½à¾±à½–་à½à½¼à½„ས་མང་པོའི་ནང་སློབ་སྦྱོང་སྤྱིར་བà½à½„་ཅན་དུ་གà½à½¼à½„་བà¼
དཔེར་ན༠AGI མ་ལག་ཅིག་གིས་རོལ་མོ་བཟོ་བ་དང་༠གཤགས་བཅོས་བྱེད་པ༠ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་རྒྱུགས་འབྲས་ལེན་པ་བཅས་ལས་འགན་བྱེ་བྲག་པའི་ལས་རིམ་མེད་པར་སྦྱོང་à½à½´à½–à¼
རིག་ནུས་རིག་པ་ (AI) (Artificial Intelligence (AI))
Artificial Intelligence (AI)
མིའི་རིག་ནུས་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½“ང་བཟོ་བཅོས་བྱས་པ་སྟེ༠དེ་དག་ལ་བསམ་བློ་གà½à½¼à½„་བ་དང་༠རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བ༠རང་སà¾à¾±à½¼à½„་ངང་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བ་བཅས་ཀྱི་ལས་རིམ་བཟོས་ཡོདà¼
དཔེར་ན༠Siri ལྟ་བུའི་མི་སྒེར་གྱི་ལས་རོགས་དང་༠Tesla Autopilot ལྟ་བུའི་རང་སà¾à¾±à½¼à½„་à½à¼‹à½£à½¼à¼‹à½–སྒྱུར་བའི་མ་ལག་ལ་རིག་ནུས་ཀྱིས་ནུས་པ་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོདà¼
རིག་ནུས་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད༠(AI Ethics)
AI Ethics
རིག་ནུས་འཕེལ་རྒྱས་དང་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་ཤུགས་རà¾à¾±à½ºà½“་དང་འབྲེལ་བའི་རིག་གནས་ཀྱི་à½à¾±à½–་à½à½¼à½„ས་ཤིག་སྟེ༠དེ་ལ་དྲང་བདེན་དང་༠སྒེར་གྱི་གསང་བ༠འགན་འà½à½´à½¢à¼ དབྱེ་འབྱེད་མི་བྱེད་པ་བཅས་ཚུད་ཡོདà¼
དཔེར་ན༠ལས་གཉེར་བའི་རིག་ནུས་ཀྱིས་ཕོ་མོ་དང་མི་རིགས་ཀྱི་དབྱེ་འབྱེད་མི་བྱེད་པར་འགོག་à½à½–ས་བྱེད་པའི་ལམ་སྟོན་བཟོ་བà¼
རྒྱ་སà¾à¾±à½ºà½‘་རིག་ནུས༠(Augmented Intelligence)
Augmented Intelligence
རིག་ནུས་ཀྱིས་མིའི་རིག་ནུས་ཚབ་བྱེད་པ་མིན་པར་དེ་ལ་རྒྱབ་སà¾à¾±à½¼à½¢à¼‹à½‘ང་ཤུགས་སྣོན་བྱེད་པའི་མཉམ་ལས་ཀྱི་དཔེ་དབྱིབསà¼
དཔེར་ན༠རིག་ནུས་ཀྱིས་ནུས་པ་སྤྲད་པའི་འོད་རླབས་བརྟག་དཔྱད་ཀྱི་ལག་ཆས་ཀྱིས་སྨན་པར་མི་འདྲ་བའི་ཆ་རྣམས་གསལ་བཤད་བྱེད་པ་དང་༠སྨན་པས་མà½à½ ་མའི་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་པà¼
རང་སà¾à¾±à½¼à½„་འà½à½´à½¦à¼‹à½˜à½²à¼ (Autonomous Agent)
Autonomous Agent
མིའི་à½à½ºà¼‹à½‚à½à½¼à½‚ས་མེད་པར་རང་ཉིད་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་སྒྲུབ་ཆེད་རང་ཉིད་ཀྱི་à½à½‚་གཅོད་བྱེད་པ་དང་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་à½à½´à½–་པའི་རིག་ནུས་མ་ལག
དཔེར་ན༠རང་སà¾à¾±à½¼à½„་à½à¼‹à½£à½¼à¼‹à½–སྒྱུར་བའི་སà¾à¾±à½ºà½£à¼‹à½ དྲེན་རོབ་བྷོ་ཊ་ཞིག་གྲོང་à½à¾±à½ºà½¢à¼‹à½‚ྱི་ལམ་à½à½¢à¼‹à½ གྲོ་བ་དང་༠རང་ཉིད་ཀྱིས་བར་ཆད་ལས་གཡོལ་བà¼
རྒྱབ་ཕྱོགས་à½à¾±à½–་སྤེལ༠(Backpropagation)
Backpropagation
དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱ་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པའི་ལག་རྩལ་ཞིག་སྟེ༠à½à½¼à½“་འབྲས་ནས་འཇུག་སྒྲིག་བར་ལྗིད་ཚད་རྒྱབ་ཕྱོགས་ནས་བསྒྱུར་བཅོས་བྱས་à½à½ºà¼‹à½¦à¾”ོན་དཔག་གི་ནོར་འà½à¾²à½´à½£à¼‹à½‰à½´à½„་དུ་གà½à½¼à½„་བà¼
དཔེར་ན༠ལག་བྲིས་ཀྱི་ཨང་གྲངས་ངོས་འཛིན་པའི་ནོར་འà½à¾²à½´à½£à¼‹à½‚ྱི་ཚད་ཉུང་དུ་གà½à½¼à½„་བའི་ཆེད་དུ་པར་རིས་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་མà½à½“་ལ་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
ཕྱོགས་ལྷུང་ (རྩིས་རིག་ཕྱོགས་ལྷུང་) (Bias (Algorithmic Bias))
Bias (Algorithmic Bias)
སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་གྲངས་ཚད་མི་མཉམ་པ་དང་༠མཚོན་མི་à½à½´à½–་པ་བཅས་ཀྱི་རà¾à¾±à½ºà½“་གྱིས་རིག་ནུས་ཀྱི་à½à½¼à½“་འབྲས་ནང་དམིགས་ཡུལ་མེད་པའི་དང་༠རྒྱུན་ལྡན་གྱི་ཕྱོགས་ལྷུང་à¼
དཔེར་ན༠སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་གྲངས་ནང་མཚོན་ཚད་ཉུང་བའི་རà¾à¾±à½ºà½“་གྱིས་མི་རིགས་གཞན་པའི་མི་རྣམས་ངོས་འཛིན་ནོར་འà½à¾²à½´à½£à¼‹à½ བྱུང་ཚད་མà½à½¼à¼‹à½–འི་ངོ་གདོང་ངོས་འཛིན་མ་ལག
གཞི་གྲངས་ཆེན་མོ༠(Big Data)
Big Data
རིག་ནུས་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་རྒྱུན་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པའི་གཞི་གྲངས་ཆེན་པོ་ཤིན་à½à½´à¼‹à½˜à½„་པོ་ཞིག་སྟེ༠དེ་དག་ཉར་ཚགས་དང་༠དབྱེ་ཞིབ༠རིན་à½à½„་འདོན་པ་བཅས་ལ་ཆེད་མà½à½¦à¼‹à½€à¾±à½²à¼‹à½£à½‚་ཆས་མà½à½¼à¼‹à½–à¼
དཔེར་ན༠དྲ་à½à½¼à½‚་ཚོང་ལས་ཀྱི་ལས་སྟེགས་ཆེད་དུ་འོས་སྦྱོར་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾¦à¾±à½¼à½„་བརྡར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་པའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ས་ཡ་མང་པོ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པà¼
སྒམ་ནག་དཔེ་དབྱིབས༠(Black Box Model)
Black Box Model
རིག་ནུས་སམ་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ༠དེའི་ནང་གི་རིགས་པ་མི་རྣམས་ཀྱིས་གོ་བ་ལེན་དཀའ་བས་à½à½‚་གཅོད་ཇི་ལྟར་བྱས་པ་གོ་བ་ལེན་དཀའà¼
དཔེར་ན༠དངུལ་བུན་གà½à½¼à½„་བར་བེད་སྤྱོད་པའི་གà½à½²à½„་ཟབ་དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱ་ཞིག་སྟེ༠དེས་དངུལ་བུན་ལེན་མà½à½“་གཅིག་ལ་ཆོག་མཆན་སྤྲད་པ་དང་༠གཞན་ཞིག་ལ་མི་སྤྲོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གསལ་བཤད་གསལ་པོ་མེད་པà¼
ཤེས་རིག་རྩིས་འà½à½¼à½¢à¼ (Cognitive Computing)
Cognitive Computing
མིའི་བསམ་བློའི་བརྒྱུད་རིམ་སྒྲིག་བཅོས་བྱེད་པར་བཟོས་པའི་རིག་ནུས་མ་ལག་སྟེ༠དཔེར་ན༠རང་བྱུང་སà¾à½‘་ཡིག་ལས་སྣོན་དང་རྣམ་པ་ངོས་འཛིན་ལྟ་བུའི་ལག་རྩལ་བེད་སྤྱད་ནས་རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བ་དང་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པà¼
དཔེར་ན༠à½à¾²à½²à½˜à½¦à¼‹à½¢à½²à½‚་ཆེད་མà½à½¦à¼‹à½”ར་à½à¾²à½²à½˜à½¦à¼‹à½‚ཞུང་དབྱེ་ཞིབ་དང་འབྲས་བུ་སྔོན་དཔག་བྱེད་པར་རོགས་རམ་བྱེད་པའི་ཤེས་རིག་རྩིས་འà½à½¼à½¢à¼‹à½˜à¼‹à½£à½‚
རྩིས་འà½à½¼à½¢à¼‹à½˜à½à½¼à½„་ཚོར༠(Computer Vision)
Computer Vision
རིག་ནུས་རིག་པའི་à½à¾±à½–་à½à½¼à½„ས་ཤིག་སྟེ༠རྩིས་འà½à½¼à½¢à¼‹à½£à¼‹à½”ར་རིས་དང་བརྙན་པར་ལྟ་བུའི་མà½à½¼à½„་ཚོར་གྱི་གཞི་གྲངས་གོ་བ་ལེན་པ་དང་ལས་སྣོན་བྱེད་à½à½´à½–་པར་བྱེད་པà¼
དཔེར་ན༠རྩིས་འà½à½¼à½¢à¼‹à½˜à½à½¼à½„་ཚོར་བེད་སྤྱད་ནས་བདེ་འཇགས་བརྙན་པར་ནང་གི་མི་རྣམས་ངོས་འཛིན་པའི་ངོ་གདོང་ངོས་འཛིན་མ་ལག
ཡིག་ཚོགས༠(Corpus)
Corpus
སà¾à½‘་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་པའི་བྲིས་མ་དང་ངག་à½à½¼à½‚་གི་ཡིག་ཆ་མང་པོ་ཕྱོགས་བསྡུས་བྱས་པà¼
དཔེར་ན༠Common Crawl གཞི་གྲངས་ཚོགས་པ་ནི་ GPT ལྟ་བུའི་སà¾à½‘་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཆེན་མོ་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་པའི་སྤྱི་པའི་དྲ་བའི་ཡིག་ཚོགས་ཤིག་ཡིནà¼
གཞི་གྲངས་འགྱུར་བ༠(Data Drift)
Data Drift
དུས་ཚོད་དང་བསྟུན་ནས་འཇུག་སྒྲིག་གི་གཞི་གྲངས་འགྱུར་བའི་སྣང་ཚུལ་ཞིག་སྟེ༠དེས་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ནུས་པ་ཉམས་དམས་སུ་གà½à½¼à½„་སྲིདà¼
དཔེར་ན༠བཟོ་ལས་ཀྱི་ཡོ་བྱད་ཆེད་དུ་སྔོན་དཔག་བདག་སà¾à¾±à½¼à½„་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ༠ཚོར་ཆས་ཀྱི་ལག་རྩལ་གསར་པ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་དང་བསྟུན་ནས་དེའི་ཚད་འཛིན་ཚད་ཉུང་དུ་འགྲོ་བà¼
གཞི་གྲངས་མིང་རྟགས༠(Data Labelling)
Data Labelling
གཞི་གྲངས་ལ་མིང་རྟགས་སམ་རྟགས་བརྒྱབ་ནས་ལྟ་སà¾à¾±à½¼à½„་སློབ་སྦྱོང་ལ་འཚམ་པར་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམà¼
དཔེར་ན༠སà¾à¾²à½“་ནད་ངོས་འཛིན་གྱི་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་སà¾à¾²à½“་གྱི་པར་རིས་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་ལ་བཟང་ངན་གྱི་མིང་རྟགས་འགོད་པà¼
གཞི་གྲངས་འཚོལ་བ༠(Data Mining)
Data Mining
གཞི་གྲངས་ཆེན་མོའི་ནང་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་རྣམ་པ་དང་༠འབྲེལ་བ༠མི་འདྲ་བའི་ཆ་རྣམས་འཚོལ་བའི་བརྒྱུད་རིམà¼
དཔེར་ན༠ཚོང་à½à½„་ཆེན་མོ་རྣམས་ཀྱིས་གཞི་གྲངས་འཚོལ་བའི་ལག་རྩལ་བེད་སྤྱད་ནས་གཅིན་པ་འགོག་བྱེད་ཉོ་མà½à½“་རྣམས་ཀྱིས་ཆང་ཡང་རྒྱུན་དུ་ཉོ་བར་ངོས་འཛིན་པà¼
གà½à½²à½„་ཟབ་སློབ་སྦྱོང་༠(Deep Learning)
Deep Learning
འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་à½à¾±à½–་à½à½¼à½„ས་ཤིག་སྟེ༠དེས་བང་རིམ་མང་པོ་ཅན་གྱི་དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱ་བེད་སྤྱད་ནས་གཞི་གྲངས་ནང་གི་རྣམ་པ་རྙོག་འཛིང་ཅན་རྣམས་དཔེ་དབྱིབས་བྱེད་པà¼
དཔེར་ན༠གà½à½²à½„་ཟབ་སློབ་སྦྱོང་ནི་ GPT-4 ལྟ་བུའི་སà¾à½‘་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་དང་༠Stable Diffusion ལྟ་བུའི་པར་རིས་à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་དཔེ་དབྱིབས་ནང་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
à½à¾±à½–་སྤེལ་དཔེ་དབྱིབས༠(Diffusion Models)
Diffusion Models
à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་རིགས་ཤིག་སྟེ༠དེས་རང་འགུལ་གྱི་སྒྲ་སà¾à½‘་རྣམས་རིམ་བཞིན་གྲུབ་ཆ་ལྡན་པའི་à½à½¼à½“་འབྲས་སུ་བསྒྱུར་བའི་à½à½–ས་ལམ་བརྒྱུད་ནས་གཞི་གྲངས་à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་བྱེད་པར་སྦྱོང་བà¼
དཔེར་ན༠Stable Diffusion གྱིས་à½à¾±à½–་སྤེལ་ལག་རྩལ་བེད་སྤྱད་ནས་ཡིག་à½à½¼à½‚་གི་སà¾à½´à½£à¼‹à½˜à¼‹à½£à½¦à¼‹à½”ར་རིས་དངོས་དང་འདྲ་བ་བཟོ་བà¼
འཇུག་སྒྲིག (Embedding)
Embedding
གཞི་གྲངས་ཀྱི་ཨང་གྲངས་ཀྱི་བར་སྟོང་མཚོན་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་སྟེ༠རྒྱུན་དུ་ཚིག་དང་༠པར་རིས༠ཚིག་དུམ་བཅས་ཀྱི་དོན་སྙིང་འཛིན་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠རང་བྱུང་སà¾à½‘་ཡིག་ལས་སྣོན་ནང་༠'bank' ཞེས་པའི་ཚིག་ལ་ 'money' དང་འདྲ་བའི་འཇུག་སྒྲིག་ཡོད་ཀྱང་༠དོན་སྙིང་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་ 'riverbank' དང་མི་འདྲà¼
དུས་སà¾à½–ས༠(Epoch)
Epoch
འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་གཞི་གྲངས་ཚོགས་པ་ཡོངས་རྫོགས་ལ་à½à½ºà½„ས་གཅིག་བསà¾à¾±à½¢à¼‹à½Ÿà¾³à½¼à½¦à¼‹à½–ྱེད་པà¼
དཔེར་ན༠གཞི་གྲངས་ཚོགས་པར་དཔེ་མཚོན་ 1,000 ཡོད་པ་དང་༠དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་གིས་སྦྱོང་བརྡར་སà¾à½–ས་དེ་དག་ཚང་མ་à½à½ºà½„ས་གཅིག་མà½à½¼à½„་ཚེ༠དེ་ནི་དུས་སà¾à½–ས་གཅིག་ཡིནà¼
བཟང་སྤྱོད་རིག་ནུས༠(Ethical AI)
Ethical AI
རིག་ནུས་ལག་རྩལ་རྣམས་གསལ་བཤད་དང་༠དྲང་བདེན༠སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རིན་à½à½„་དང་མà½à½´à½“་པར་ལས་ཀ་བྱེད་à½à½´à½–་པར་བྱེད་པའི་ཇུས་འགོད་དང་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་ལྟ་གྲུབà¼
དཔེར་ན༠ཉུང་མà½à½ ི་འོས་མི་ལ་དབྱེ་འབྱེད་མི་བྱེད་པར་འགོག་à½à½–ས་བྱེད་པའི་ཕྱོགས་ལྷུང་ཞིབ་བཤེར་ཚུད་པའི་རིག་ནུས་ཀྱི་ལས་གཉེར་བའི་ལག་ཆསà¼
ཆེད་མà½à½¦à¼‹à½£à½˜à¼‹à½£à½´à½‚ས༠(Expert System)
Expert System
རིག་ནུས་མ་ལག་ཅིག་སྟེ༠དེས་སྒྲིག་སྲོལ་དང་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་བེད་སྤྱད་ནས་བྱེ་བྲག་གི་à½à¾±à½–་à½à½¼à½„ས་ནང་མིའི་ཆེད་མà½à½¦à¼‹à½”འི་à½à½‚་གཅོད་བྱེད་ནུས་ལ་དཔེ་བལྟ་བà¼
དཔེར་ན༠ས་ཞིང་གི་གཞི་གྲངས་དང་གནོད་འབུའི་ལོ་རྒྱུས་ལ་གཞི་བཞག་ནས་ལོ་à½à½¼à½‚་ལ་སྨན་བཅོས་བྱེད་པར་འོས་སྦྱོར་བྱེད་པའི་ཞིང་ལས་ནང་བེད་སྤྱོད་པའི་ཆེད་མà½à½¦à¼‹à½˜à¼‹à½£à½‚
གསལ་བཤད་རིག་ནུས་ (XAI) (Explainable AI (XAI))
Explainable AI (XAI)
རིག་ནུས་མ་ལག་སྟེ༠དེའི་ནང་གི་བརྒྱུད་རིམ་དང་à½à½‚་གཅོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་གོ་བ་ལེན་à½à½´à½–་པར་བཟོས་ནས་ཡིད་ཆེས་དང་འགན་འà½à½´à½¢à¼‹à½šà½‘་མà½à½¼à¼‹à½¢à½´à¼‹à½‚à½à½¼à½„་བà¼
དཔེར་ན༠སྨན་བཅོས་བརྟག་དཔྱད་ཀྱི་རིག་ནུས་ཤིག་སྟེ༠དེས་འོས་སྦྱོར་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ནད་རྟགས་གང་དག་གིས་དེ་ལྟ་བུའི་མཇུག་འབྲས་ལ་à½à¾²à½²à½‘་པ་གསལ་བཤད་བྱེད་པà¼
ཉུང་མà½à½ ི་སློབ་སྦྱོང་༠(Few-shot Learning)
Few-shot Learning
འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་à½à½–ས་ལམ་ཞིག་སྟེ༠དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་ལ་མིང་རྟགས་བརྒྱབ་པའི་དཔེ་མཚོན་ཉུང་ཤས་ཙམ་བེད་སྤྱད་ནས་སྦྱོང་བརྡར་རམ་ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པà¼
དཔེར་ན༠à½à¾²à½²à½˜à½¦à¼‹à½¢à½²à½‚་གི་གློག་འཕྲིན་འབྲི་བར་ LLM ཞིག་ལ་དཔེ་མཚོན་ 10 ཙམ་བསྟན་རྗེས་དེ་ལ་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པà¼
ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར༠(Fine-tuning)
Fine-tuning
སྔོན་སྦྱོང་བྱས་པའི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་བླངས་ནས་དེ་ལ་གཞི་གྲངས་ཚོགས་པ་གསར་པ་དང་ཆུང་བ་ཞིག་གི་à½à½¼à½‚་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་à½à½ºà¼‹à½–ྱེ་བྲག་གི་ལས་འགན་ཞིག་ལ་ཆེད་ལས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བའི་བརྒྱུད་རིམà¼
དཔེར་ན༠GPT ལྟ་བུའི་སྤྱིར་བà½à½„་གི་ LLM ཞིག་à½à¾²à½²à½˜à½¦à¼‹à½¢à½²à½‚་གི་ཡིག་ཆ་ནང་ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱས་à½à½ºà¼‹à½à¾²à½²à½˜à½¦à¼‹à½¢à½²à½‚་གི་ཡིག་འབྲི་ལས་རོགས་ཤིག་བཟོ་བà¼
རྨང་གཞིའི་དཔེ་དབྱིབས༠(Foundation Model)
Foundation Model
གཞི་གྲངས་མང་པོ་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་à½à½¼à½‚་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་པའི་དཔེ་དབྱིབས་ཆེན་པོ་ཞིག་སྟེ༠དེ་ནི་ལས་འགན་མང་པོར་བེད་སྤྱོད་བྱེད་à½à½´à½–à¼
དཔེར་ན༠GPT-4 དང་ PaLM 2 ནི་སྙིང་བསྡུས་དང་༠དྲི་བ་དྲིས་ལན༠སà¾à½‘་བསྒྱུར༠དེ་མིན་གཞན་དག་མང་པོ་བྱེད་à½à½´à½–་པའི་རྨང་གཞིའི་དཔེ་དབྱིབས་ཡིནà¼
མི་གསལ་བའི་རིགས་པ༠(Fuzzy Logic)
Fuzzy Logic
གà½à½“་འབེབས་བྱས་པའི་བདེན་/རྫུན་ (གཉིས་རྩིས་) རིགས་པ་མིན་པར་ཚད་རགས་པ་དང་འབྲེལ་བའི་རིགས་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་སྟེ༠དེ་ནི་གà½à½“་འà½à½ºà½£à¼‹à½˜à½ºà½‘་པའི་འོག་རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བར་ཕན་à½à½¼à½‚ས་ཆེà¼
དཔེར་ན༠ཚ་དྲོད་ཚོད་འཛིན་མ་ལག་ནང་ 'ཅུང་ཙམ་ཚ་པོ་' དང་ 'ཧ་ཅང་གྲང་མོ་' ལྟ་བུའི་མི་གསལ་བའི་འཇུག་སྒྲིག་ལ་གཞི་བཞག་ནས་ཚ་དྲོད་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་རྩོད་རྒོལ་དྲ་རྒྱ་ (GAN) (Generative Adversarial Network (GAN))
Generative Adversarial Network (GAN)
à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་སྟེ༠དེའི་ནང་དྲ་རྒྱ་གཉིས་—à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་བྱེད་མà½à½“་དང་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་མà½à½“་—གཉིས་ཀྱིས་à½à½¼à½“་འབྲས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་ལེགས་སུ་གà½à½¼à½„་བར་འགྲན་རྩོད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠GANs ནི་ deepfake བརྙན་པར་བཟོ་བ་དང་༠རི་མོ་ལས་དངོས་དང་འདྲ་བའི་à½à½¼à½“་རྫས་ཀྱི་པར་རིས་བཟོ་བར་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་རིག་ནུས༠(Generative AI)
Generative AI
རིག་ནུས་རིག་པའི་རིགས་ཤིག་སྟེ༠དེས་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་གྲངས་ལས་ཡིག་ཆ་དང་༠པར་རིས༠རོལ་མོ༠བརྙན་པར་སོགས་ནང་དོན་གསར་པ་བཟོ་à½à½´à½–à¼
དཔེར་ན༠ChatGPT གྱིས་བློག་གི་རྩོམ་ཡིག་བཟོ་བ་དང་༠Midjourney གྱིས་ཡིག་à½à½¼à½‚་གི་སà¾à½´à½£à¼‹à½˜à¼‹à½£à½¦à¼‹à½‚ྲངས་གཞིའི་སྒྱུ་རྩལ་བཟོ་བà¼
à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་སྔོན་སྦྱོང་བསྒྱུར་བྱེད་ (GPT) (Generative Pre-trained Transformer (GPT))
Generative Pre-trained Transformer (GPT)
OpenAI གྱིས་འཕེལ་རྒྱས་བà½à½„་བའི་སà¾à½‘་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཆེན་མོའི་རིགས་ཤིག་སྟེ༠དེས་བསྒྱུར་བྱེད་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་བེད་སྤྱད་ནས་སà¾à½‘་ཡིག་གི་ལས་འགན་མང་པོ་སྒྲུབ་ཆེད་ཡིག་ཆ་མང་པོའི་à½à½¼à½‚་སྔོན་སྦྱོང་བྱས་ཡོདà¼
དཔེར་ན༠GPT-4 ནི་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་བ་དང་༠སà¾à½‘་བསྒྱུར་བྱེད་པ༠ཡིག་ཆ་སྙིང་བསྡུས་བྱེད་པ་བཅས་སà¾à½´à½£à¼‹à½˜à¼‹à½‰à½´à½„་ཤས་དང་བཅས་བྱེད་à½à½´à½–à¼
རིགས་རྒྱུད་རྩིས་རིག (Genetic Algorithm)
Genetic Algorithm
རང་བྱུང་འདེམས་སྒྲུག་ལ་དཔེ་བལྟས་པའི་ལེགས་སྒྲིག་ལག་རྩལ་ཞིག་སྟེ༠དེའི་ནང་གི་à½à½‚་གཅོད་རྣམས་འགྱུར་བ་དང་༠བསྲེས་ལྷད༠འདེམས་སྒྲུག་བཅས་བརྒྱུད་ནས་དུས་ཚོད་དང་བསྟུན་ནས་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བà¼
དཔེར་ན༠ནུས་ལྡན་གྱི་དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱའི་གྲུབ་ཆ་ཇུས་འགོད་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པ་སྟེ༠དེས་ནུས་པ་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ལ་དཔེ་བལྟ་བà¼
རྨི་ལམ༠(Hallucination)
Hallucination
རིག་ནུས་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་གིས་དངོས་ཡོད་དང་མི་མà½à½´à½“་པའམ་དོན་མེད་ཀྱི་ནང་དོན་བཟོ་བà¼
དཔེར་ན༠སà¾à½‘་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་གིས་མེད་པའི་དཔེ་དྲངས་པ་འདོན་པ་འམ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་དངོས་རྫུན་མ་སྤྲོད་པà¼
ཉམས་མྱོང་རྩིས་རིག (Heuristic)
Heuristic
གནད་དོན་à½à½‚་གཅོད་བྱེད་པའི་ལག་ལེན་གྱི་à½à½–ས་ལམ་ཞིག་སྟེ༠དེས་འགྲིག་པའི་à½à½‚་གཅོད་ཅིག་འགན་ལེན་མི་བྱེད་ཀྱང་༠དམིགས་ཡུལ་འཕྲལ་མ་ལ་འདང་ངེས་ཡིནà¼
དཔེར་ན༠སà¾à¾±à½ºà½£à¼‹à½ དྲེན་རིག་ནུས་མ་ལག་ནང་སà¾à¾±à½ºà½£à¼‹à½ དྲེན་གྱི་དུས་ཚོད་རགས་རྩིས་བྱེད་པར་སྤྱིར་བà½à½„་གི་སྒྲིག་སྲོལ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པà¼
མà½à½¼à¼‹à½¢à½²à½˜à¼‹à½šà½‘་གཞི༠(Hyperparameter)
Hyperparameter
འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་མ་བྱས་གོང་གà½à½“་འབེབས་བྱས་པའི་སྒྲིག་སྦྱོར་གྱི་རིན་à½à½„་ཞིག་སྟེ༠དཔེར་ན༠སློབ་སྦྱོང་གི་ཚད་དམ་བང་རིམ་གྱི་གྲངས་ཀà¼
དཔེར་ན༠སྦྱོང་བརྡར་གྱི་མགྱོགས་ཚད་དང་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ནུས་པ་ལེགས་སུ་གà½à½¼à½„་བར་ཚོགས་པའི་ཚད་ 32 ནས་ 128 བར་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པà¼
རྗེས་དཔག (Inference)
Inference
སྦྱོང་བརྡར་བྱས་པའི་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་བེད་སྤྱད་ནས་གཞི་གྲངས་གསར་པ་ལས་སྔོན་དཔག་བྱེད་པ་འམ་à½à½¼à½“་འབྲས་བཟོ་བའི་བརྒྱུད་རིམà¼
དཔེར་ན༠ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱས་པའི་ GPT དཔེ་དབྱིབས་བེད་སྤྱད་ནས་གཞི་གྲངས་ཞབས་ཞུའི་ཚོགས་པའི་ཆེད་དུ་གློག་འཕྲིན་འབྲི་བà¼
དམིགས་ཡུལ་ངོས་འཛིན༠(Intent Detection)
Intent Detection
རང་བྱུང་སà¾à½‘་ཡིག་གོ་བ་ལེན་པའི་ལས་འགན་ཞིག་སྟེ༠དེའི་ནང་མ་ལག་གིས་བརྡ་ལན་ནང་གི་བེད་སྤྱོད་པའི་དམིགས་ཡུལ་ལམ་དགོས་དོན་ངོས་འཛིན་པà¼
དཔེར་ན༠སà¾à½‘་ཆ་ཤོད་མà½à½“་གྱི་རིག་ནུས་ནང་༠'ངས་གནམ་གྲུའི་འཛིན་བྱང་ཉོ་འདོད་ཡོདà¼' ཞེས་པ་ནི་འགྲུལ་བཞུད་ཀྱི་འཛིན་བྱང་ཉོ་བའི་དམིགས་ཡུལ་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་པà¼
དངོས་པོའི་དྲ་རྒྱ་ (IoT) (Internet of Things (IoT))
Internet of Things (IoT)
ཚོར་ཆས་དང་༠མཉེན་ཆས༠ལག་རྩལ་གཞན་དག་བཅས་ཚུད་པའི་དངོས་པོའི་ཡོ་བྱད་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་མà½à½´à½‘་བྱས་པའི་དྲ་རྒྱ་ཞིག་སྟེ༠དེས་གཞི་གྲངས་བསྡུ་རུབ་དང་བརྗེ་རེས་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠རིག་ནུས་ཀྱི་ཚ་དྲོད་ཚོད་འཛིན་ཡོ་བྱད་དང་༠འà½à¾±à½‚ས་སྒམ་གྱིས་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་གཞི་གྲངས་སྙན་ཞུ་བྱེད་པ་དང་༠རིག་ནུས་དབྱེ་ཞིབ་བེད་སྤྱད་ནས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པà¼
གསལ་བཤད་རུང་བ༠(Interpretability)
Interpretability
མི་ཞིག་གིས་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ནང་གི་ལས་ཀའི་རིགས་པ་དང་དེའི་à½à½‚་གཅོད་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་གོ་བ་ལེན་à½à½´à½–་པའི་ཚདà¼
དཔེར་ན༠à½à½‚་གཅོད་བྱེད་པའི་ཤིང་སྡོང་ཞིག་གà½à½²à½„་ཟབ་དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱ་ལས་གསལ་བཤད་བྱེད་བདེ་བ་ཡིན༠རྒྱུ་མཚན་ནི་དེའི་à½à½‚་གཅོད་རྗེས་འདེད་བྱེད་à½à½´à½–་པས་སོà¼
Jupyter Notebook (Jupyter Notebook)
Jupyter Notebook
སྒོ་འབྱེད་ཀྱི་འབྲེལ་མà½à½´à½‘་རྩིས་འà½à½¼à½¢à¼‹à½‚ྱི་à½à½¼à½¢à¼‹à½¡à½´à½‚་ཅིག་སྟེ༠དེས་བེད་སྤྱོད་པར་ཨང་རྟགས་འབྲི་བ་དང་༠à½à½¼à½“་འབྲས་མངོན་པ༠དབྱེ་ཞིབ་ཡིག་ཆ་གཅིག་གི་ནང་འགོད་པ་བཅས་བྱེད་à½à½´à½–à¼
དཔེར་ན༠གཞི་གྲངས་ཚན་རིག་པ་རྣམས་ཀྱིས་ Jupyter Notebooks བེད་སྤྱད་ནས་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་མ་དཔེ་བཟོ་བ་དང་འབྲས་བུ་བགོ་བཤའ་བྱེདà¼
K-ཉེ་བའི་à½à¾±à½²à½˜à¼‹à½˜à½šà½ºà½¦à¼‹ (KNN) (K-Nearest Neighbours (KNN))
K-Nearest Neighbours (KNN)
དབྱེ་འབྱེད་དང་བསà¾à¾±à½¢à¼‹à½ གྲེལ་ཆེད་དུ་བེད་སྤྱོད་པའི་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་རྩིས་རིག་གཞི་རྩ་མེད་པའི་རྩིས་རིག་གཞི་རྩ་ཞིག་སྟེ༠དེས་à½à¾±à½‘་ཆོས་ཀྱི་བར་སྟོང་ནང་གི་ཉེ་ཤོས་ཀྱི་སྦྱོང་བརྡར་དཔེ་མཚོན་ལ་གཞི་བཞག་ནས་à½à½‚་གཅོད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠ཤིང་འབྲས་གསར་པ་ཞིག་ཀུ་ཤུ་འམ་ལི་ཡིན་མིན་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་པར་ KNN གྱིས་དབྱིབས་དང་à½à¼‹à½‘ོག་གི་ཆ་ནས་ཉེ་ཤོས་ཀྱི་མིང་རྟགས་བརྒྱབ་པའི་ཤིང་འབྲས་གང་ཡིན་ཞིབ་བཤེར་བྱེདà¼
ཤེས་བྱའི་རི་མོ༠(Knowledge Graph)
Knowledge Graph
གཞི་གྲངས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་སྟེ༠དེས་མདུད་པ་དང་མà½à½ ་བེད་སྤྱད་ནས་དངོས་པོ་དང་དེ་དག་གི་འབྲེལ་བའི་གསལ་བཤད་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་མà½à½´à½‘་བྱས་པ་མཚོན་པ་དང་ཉར་ཚགས་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠Google གྱི་ཤེས་བྱའི་སྒམ་ནི་མི་དང་༠ས་ཆ༠བྱུང་བ་བཅས་ཀྱི་དངོས་པོ་འབྲེལ་མà½à½´à½‘་བྱེད་པའི་ཤེས་བྱའི་རི་མོ་ཞིག་གིས་ནུས་པ་སྤྲད་ཡོདà¼
སà¾à½‘་ཡིག་སློབ་སྦྱོང་དཔེ་དབྱིབས་ལེགས་སྒྲིག་ (LLMO) (Language Learning Model Optimisation (LLMO))
Language Learning Model Optimisation (LLMO)
བྱེ་བྲག་གི་ལས་འགན་ནམ་à½à¾±à½–་à½à½¼à½„ས་ཆེད་དུ་སà¾à½‘་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཆེན་མོའི་ནུས་པ་དང་༠ཕན་ནུས༠འགྱུར་བདེ་བཅས་ལེགས་སུ་གà½à½¼à½„་བར་བེད་སྤྱོད་པའི་ལག་རྩལà¼
དཔེར་ན༠ཚད་གཞི་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བ་དང་བཀོད་སྒྲིག་སྒྲིག་སྦྱོར་བེད་སྤྱད་ནས་à½à½ºà¼‹à½£à½¦à¼‹à½€à¾±à½²à¼‹à½–ེད་སྤྱོད་ཆེད་དུ་ LLM ལེགས་སྒྲིག་བྱེད་པà¼
སà¾à½‘་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཆེན་མོ་ (LLM) (Large Language Model (LLM))
Large Language Model (LLM)
གà½à½²à½„་ཟབ་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ༠དེས་ཡིག་à½à½¼à½‚་གི་གཞི་གྲངས་མང་པོའི་à½à½¼à½‚་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་ནས་མིའི་སà¾à½‘་ཡིག་དང་བཅས་à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་དང་༠གོ་བ་ལེན་པ༠རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བ་བཅས་བྱེད་à½à½´à½–à¼
དཔེར་ན༠ChatGPT དང་ Claude ནི་ཡིག་འབྲི་བ་དང་༠ཨང་རྟགས་འབྲི་བ༠དྲི་བ་ལན་འདེབས་བྱེད་པར་རོགས་རམ་བྱེད་པར་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་པའི་ LLMs ཡིནà¼
གབ་པའི་བར་སྟོང་༠(Latent Space)
Latent Space
ཚད་མà½à½¼à¼‹à½–འི་རགས་རྩིས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་སྟེ༠དེའི་ནང་འཇུག་སྒྲིག་འདྲ་བ་རྣམས་མཉམ་དུ་བསྡུས་ཡོད་པ་དང་༠à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་དཔེ་དབྱིབས་དང་འཇུག་སྒྲིག་ནང་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠པར་རིས་à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་ནང་༠གབ་པའི་བར་སྟོང་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་བྱས་ན་འོད་དང་༠ཚོར་བ་ལྟ་བུའི་à½à¾±à½‘་ཆོས་བསྒྱུར་à½à½´à½–à¼
སློབ་སྦྱོང་གི་ཚད༠(Learning Rate)
Learning Rate
སྦྱོང་བརྡར་ནང་གི་མà½à½¼à¼‹à½¢à½²à½˜à¼‹à½šà½‘་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་སྟེ༠དེས་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ལྗིད་ཚད་གྱོང་གུན་གྱི་གཟར་ཚད་དང་བསྟུན་ནས་ཇི་ཙམ་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པ་ཚོད་འཛིན་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠སློབ་སྦྱོང་གི་ཚད་མà½à½¼à¼‹à½”ོ་ཞིག་གིས་ཉུང་མà½à½ ི་ཚད་ལས་བརྒལ་བར་à½à¾²à½²à½‘་སྲིད་ལ༠ཚད་ཧ་ཅང་དམའ་པོ་ཞིག་གིས་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་འཕེལ་རིམ་དལ་དུ་གà½à½¼à½„་སྲིདà¼
འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་ (ML) (Machine Learning (ML))
Machine Learning (ML)
རིག་ནུས་ཀྱི་ཡན་ལག་ཅིག་སྟེ༠དེས་མ་ལག་ལ་གཞི་གྲངས་ལས་སྦྱོང་བ་དང་༠གསལ་པོར་ལས་རིམ་མ་བཟོས་པར་ནུས་པ་ལེགས་སུ་གà½à½¼à½„་à½à½´à½–་པར་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠སྤམ་གྱི་འགོག་བྱེད་ཀྱིས་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་བེད་སྤྱད་ནས་གློག་འཕྲིན་སྤམ་ཡིན་མིན་དབྱེ་འབྱེད་བྱེདà¼
དཔེ་དབྱིབས་འགྱུར་བ༠(Model Drift)
Model Drift
གཞི་གྲངས་འམ་à½à½¼à½¢à¼‹à½¡à½´à½‚་འགྱུར་བའི་རà¾à¾±à½ºà½“་གྱིས་དུས་ཚོད་དང་བསྟུན་ནས་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ཚད་འཛིན་ཚད་ཉམས་དམས་སུ་འགྲོ་བའི་སྣང་ཚུལà¼
དཔེར་ན༠མགོ་སà¾à½¼à½¢à¼‹à½„ོས་འཛིན་གྱི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ༠མགོ་སà¾à½¼à½¢à¼‹à½‚ྱི་à½à½–ས་ལམ་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བ་དང་བསྟུན་ནས་དེའི་ཚད་འཛིན་ཚད་ཉུང་དུ་འགྲོ་བà¼
དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར༠(Model Training)
Model Training
འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ལ་གཞི་གྲངས་སྤྲོད་པ་དང་༠དེའི་ཚད་གཞི་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱས་à½à½ºà¼‹à½“ོར་འà½à¾²à½´à½£à¼‹à½‰à½´à½„་དུ་གà½à½¼à½„་བའི་བརྒྱུད་རིམà¼
དཔེར་ན༠འོས་སྦྱོར་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½žà½²à½‚་ལ་ཉོ་མà½à½“་གྱི་ཉོ་སྒྲུབ་ལོ་རྒྱུས་à½à½¼à½‚་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་à½à½ºà¼‹à½à½¼à½“་རྫས་གསར་པ་འོས་སྦྱོར་བྱེད་པà¼
རྣམ་པ་མང་བའི་རིག་ནུས༠(Multimodal AI)
Multimodal AI
ཡིག་ཆ་དང་༠པར་རིས༠སྒྲ་སà¾à½‘༠བརྙན་པར་སོགས་གཞི་གྲངས་ཀྱི་རིགས་མང་པོ་ལས་སྣོན་དང་མཉམ་འདྲེས་བྱེད་à½à½´à½–་པའི་རིག་ནུས་མ་ལག
དཔེར་ན༠GPT-4 Vision ལྟ་བུའི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ༠དེས་ཡིག་ཆ་ཀློག་པ་དང་པར་རིས་གོ་བ་ལེན་པ་གཉིས་དུས་གཅིག་à½à½´à¼‹à½–ྱེད་à½à½´à½–à¼
རང་བྱུང་སà¾à½‘་ཡིག་ལས་སྣོན་ (NLP) (Natural Language Processing (NLP))
Natural Language Processing (NLP)
རིག་ནུས་ཀྱི་ཡན་ལག་ཅིག་སྟེ༠དེས་རྩིས་འà½à½¼à½¢à¼‹à½‘ང་མིའི་ (རང་བྱུང་) སà¾à½‘་ཡིག་བར་གྱི་འབྲེལ་བར་དམིགས་པ་དང་༠དེས་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½£à¼‹à½˜à½²à½ ི་སà¾à½‘་ཡིག་ཀློག་པ་དང་༠གོ་བ་ལེན་པ༠ལན་འདེབས་བྱེད་à½à½´à½–་པར་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠NLP ནི་སà¾à½‘་ཀྱི་ལས་རོགས་དང་༠སà¾à½‘་བསྒྱུར་ཉེར་སྤྱོད༠སà¾à½‘་ཆ་ཤོད་མà½à½“་གྱི་རིག་ནུས་ནང་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱ༠(Neural Network)
Neural Network
མིའི་ཀླད་པའི་གྲུབ་ཆ་ལ་དཔེ་བལྟས་པའི་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ༠དེས་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་མà½à½´à½‘་བྱས་པའི་མདུད་པ་ (དབང་རྩ་) ཡི་བང་རིམ་ལས་གྲུབ་ཡོདà¼
དཔེར་ན༠དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱ་ནི་པར་རིས་དང་སà¾à½‘་ངོས་འཛིན་ནང་བེད་སྤྱོད་པའི་གà½à½²à½„་ཟབ་སློབ་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་སུ་ཡོདà¼
སྒྲ་སà¾à½‘༠(Noise)
Noise
གཞི་གྲངས་ནང་གི་རང་འགུལ་འམ་འབྲེལ་མེད་ཀྱི་ཆ་འཕྲིན་ཞིག་སྟེ༠དེས་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་རྣམ་པ་གསལ་པོ་མི་བྱེད་པ་དང་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ནུས་པར་གནོད་སà¾à¾±à½¼à½“་གà½à½¼à½„་སྲིདà¼
དཔེར་ན༠ཚོར་ཆས་ཀྱི་ནོར་འà½à¾²à½´à½£à¼‹à½ མ་ཡིག་ནོར་མང་པོ་ཡོད་པའི་གཞི་གྲངས་འཇུག་སྒྲིག་རྣམས་སྒྲ་སà¾à½‘་དུ་བརྩི་ཆོག
དངོས་པོའི་རིག་པ༠(Ontology)
Ontology
à½à¾±à½–་à½à½¼à½„ས་ཤིག་གི་ནང་གི་འདུ་ཤེས་དང་དེ་དག་གི་འབྲེལ་བ་དབྱེ་བ་འབྱེད་པ་དང་གà½à½“་འབེབས་བྱེད་པའི་གྲུབ་ཆ་ལྡན་པའི་སྒྲོམ་གཞི་ཞིག་སྟེ༠རྒྱུན་དུ་དོན་སྙིང་རིག་ནུས་མ་ལག་ནང་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠འཕྲོད་བསྟེན་ནང་གི་དངོས་པོའི་རིག་པ་ཞིག་གིས་ནད་རྟགས་ནད་དང་སྨན་བཅོས་དང་ཇི་ལྟར་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་གà½à½“་འབེབས་བྱེད་སྲིདà¼
ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་སྒྲིག་སྦྱོར༠(Overfitting)
Overfitting
དཔེ་དབྱིབས་བཟོ་བའི་ནོར་འà½à¾²à½´à½£à¼‹à½žà½²à½‚་སྟེ༠དེའི་ནང་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱིས་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་གྲངས་ནང་གི་སྒྲ་སà¾à½‘་འཛིན་པ་དང་༠གཞི་གྲངས་གསར་པའི་à½à½¼à½‚་ནུས་པ་ཞན་པོ་འདོན་པà¼
དཔེར་ན༠སྦྱོང་བརྡར་གྱི་ལན་བློ་ལ་ངེས་ཀྱང་༠མ་མà½à½¼à½„་བའི་ཚོད་ལྟའི་གཞི་གྲངས་à½à½‚་གཅོད་མི་à½à½´à½–་པའི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱས་པ་ཡིནà¼
སྔོན་དཔག་དབྱེ་ཞིབ༠(Predictive Analytics)
Predictive Analytics
གཞི་གྲངས་དང་༠རྩིས་རིག རིག་ནུས་བཅས་བེད་སྤྱད་ནས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གཞི་གྲངས་ལ་གཞི་བཞག་ནས་མ་འོངས་པའི་འབྲས་བུ་འབྱུང་བའི་སྲིད་ཕྱོད་ངོས་འཛིན་པà¼
དཔེར་ན༠ཚོང་à½à½„་ཆེན་མོ་རྣམས་ཀྱིས་སྔོན་དཔག་དབྱེ་ཞིབ་བེད་སྤྱད་ནས་à½à½¼à½“་རྫས་བྱེ་བྲག་པའི་དགོས་མà½à½¼à¼‹à½¦à¾”ོན་དཔག་བྱེདà¼
སྔོན་སྦྱོང་༠(Pre-training)
Pre-training
དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་བྱེ་བྲག་གི་ལས་འགན་ཆེད་དུ་ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར་མ་བྱས་གོང་༠དེ་ལ་གཞི་གྲངས་ཆེན་པོ་དང་སྤྱིར་བà½à½„་གི་à½à½¼à½‚་à½à½¼à½‚་མར་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམà¼
དཔེར་ན༠GPT དཔེ་དབྱིབས་རྣམས་གཞི་གྲངས་ཆེན་པོའི་à½à½¼à½‚་སྔོན་སྦྱོང་བྱས་རྗེས་ཉོ་མà½à½“་གྱི་ཞབས་ཞུའི་སà¾à½‘་ཆ་ཤོད་མà½à½“་གྱི་རིག་ནུས་ཆེད་དུ་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེདà¼
སà¾à½´à½£à¼‹à½˜à¼‹à½–ཟོ་བ༠(Prompt Engineering)
Prompt Engineering
སà¾à½‘་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཆེན་མོའི་à½à½¼à½“་འབྲས་ལ་à½à¼‹à½£à½¼à¼‹à½–སྒྱུར་བར་ནུས་ལྡན་གྱི་སà¾à½´à½£à¼‹à½˜à¼‹à½–ཟོ་བའི་སྒྱུ་རྩལ་དང་ཚན་རིག
དཔེར་ན༠'སྤྱོད་བཟང་གི་སློབ་དཔོན་ཞིག་གི་ཚུལ་དུ་ལན་འདེབས་བྱོསà¼' ལྟ་བུའི་མ་ལག་གི་བཀོད་སྒྲིག་འཇུག་པ་ནི་སà¾à½´à½£à¼‹à½˜à¼‹à½–ཟོ་བའི་དཔེ་མཚོན་ཞིག་ཡིནà¼
ཚད་གཞི་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བ༠(Quantisation)
Quantisation
དཔེ་དབྱིབས་བསྡུ་བའི་ལག་རྩལ་ཞིག་སྟེ༠དེས་ལྗིད་ཚད་དང་ནུས་པ་མཚོན་པར་བེད་སྤྱོད་པའི་བྷི་ཊི་ཡི་གྲངས་ཉུང་དུ་གà½à½¼à½„་ནས་ཕན་ནུས་ལེགས་སུ་གà½à½¼à½„་བà¼
དཔེར་ན༠དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་ 32-bit ནས་ 8-bit ལ་ཚད་གཞི་ཅན་དུ་བསྒྱུར་ན་ལག་à½à½¼à½‚ས་à½à¼‹à½”ར་à½à½¼à½‚་ནུས་པ་ལེགས་སུ་འགྲོà¼
ཚད་རྡུལ་རྩིས་འà½à½¼à½¢à¼ (Quantum Computing)
Quantum Computing
ཚད་རྡུལ་འཕྲུལ་ཆས་རིག་པ་ལ་གཞི་བཞག་པའི་རྩིས་འà½à½¼à½¢à¼‹à½‚ྱི་རྣམ་པ་གསར་པ་ཞིག་སྟེ༠དེས་ལས་སྣོན་བྱེད་ནུས་ཆེན་པོ་འདོན་པའི་ནུས་པ་ཡོདà¼
དཔེར་ན༠ཚད་རྡུལ་རྩིས་འà½à½¼à½¢à¼‹à½‚ྱིས་ཉིན་ཞིག་རིག་ནུས་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་ཚད་རྙིང་པ་ལས་བརྒལ་བར་མགྱོགས་སུ་གà½à½¼à½„་སྲིདà¼
རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བའི་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼ (Reasoning Engine)
Reasoning Engine
རིག་ནུས་ནང་གི་མ་ལག་ཅིག་སྟེ༠དེས་སྒྲིག་སྲོལ་འམ་རྗེས་དཔག་རྩིས་རིག་བེད་སྤྱད་ནས་དོན་དངོས་འམ་གཞི་གྲངས་ཀྱི་ཚོགས་པ་ཞིག་ལས་རིགས་པའི་མཇུག་འབྲས་འདོན་པà¼
དཔེར་ན༠རིག་ནུས་ཀྱི་བརྟག་དཔྱད་ལག་ཆས་ཤིག་གིས་རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བའི་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½–ེད་སྤྱད་ནས་ནད་རྟགས་ལ་གཞི་བཞག་ནས་སྨན་བཅོས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྔོན་དཔག་བྱེདà¼
ཤུགས་སྣོན་སློབ་སྦྱོང་ (RL) (Reinforcement Learning (RL))
Reinforcement Learning (RL)
འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་à½à¾±à½–་à½à½¼à½„ས་ཤིག་སྟེ༠དེའི་ནང་གི་འà½à½´à½¦à¼‹à½˜à½²à¼‹à½¢à¾£à½˜à½¦à¼‹à½€à¾±à½²à½¦à¼‹à½¢à½„་ཉིད་ཀྱི་à½à½¼à½¢à¼‹à½¡à½´à½‚་དང་འབྲེལ་བ་བྱས་à½à½ºà¼‹à½‚སོལ་རས་མང་ཤོས་ལེན་པར་སྦྱོང་བà¼
དཔེར་ན༠RL ལག་རྩལ་བེད་སྤྱད་ནས་ཚོད་ལྟ་དང་ནོར་འà½à¾²à½´à½£à¼‹à½–རྒྱུད་ནས་རོབ་བྷོ་ཊ་ཞིག་འགྲོ་བར་སྦྱོང་བà¼
མིའི་ལན་ལྡོན་དང་བཅས་པའི་ཤུགས་སྣོན་སློབ་སྦྱོང་ (RLHF) (Reinforcement Learning with Human Feedback (RLHF))
Reinforcement Learning with Human Feedback (RLHF)
སློབ་སྦྱོང་གི་à½à½–ས་ལམ་ཞིག་སྟེ༠དེའི་ནང་མིའི་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་རིག་ནུས་ཀྱི་གསོལ་རས་ཀྱི་བརྡ་རྟགས་ལ་à½à¼‹à½£à½¼à¼‹à½–སྒྱུར་བ་དང་༠རྒྱུན་དུ་སà¾à½‘་ཡིག་དཔེ་དབྱིབས་ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠ChatGPT ནི་ RLHF དང་བཅས་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་à½à½ºà¼‹à½•ན་à½à½¼à½‚ས་ཆེ་བ་དང་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ལན་འདེབས་བཟོ་བà¼
འཚོལ་བསྡུ་རྒྱ་སà¾à¾±à½ºà½‘་à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་ (RAG) (Retrieval-Augmented Generation (RAG))
Retrieval-Augmented Generation (RAG)
ཆ་འཕྲིན་འཚོལ་བསྡུ་དང་à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་མཉམ་འདྲེས་བྱེད་པའི་à½à½–ས་ལམ་ཞིག་སྟེ༠དེའི་ནང་ LLM གྱིས་འབྲེལ་ཡོད་ཡིག་ཆ་འཚོལ་བསྡུ་བྱས་à½à½ºà¼‹à½‘ེའི་ལན་འདེབས་ལེགས་སུ་གà½à½¼à½„་བà¼
དཔེར་ན༠རིག་ནུས་ཀྱི་ལས་རོགས་ཤིག་གིས་ལག་རྩལ་གྱི་དྲི་བ་ཞིག་ལ་ལན་འདེབས་བྱེད་སà¾à½–ས་à½à½¼à½“་རྫས་ཀྱི་à½à¾±à½‘་ཆོས་འཚོལ་བསྡུ་དང་དཔེ་དྲངས་པà¼
རང་ཉིད་སྟངས་འཛིན་སློབ་སྦྱོང་༠(Self-Supervised Learning)
Self-Supervised Learning
སྦྱོང་བརྡར་གྱི་à½à½–ས་ལམ་ཞིག་སྟེ༠དེའི་ནང་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱིས་གཞི་གྲངས་རགས་པ་ལས་རང་ཉིད་ཀྱི་མིང་རྟགས་བཟོས་à½à½ºà¼‹à½¢à¾£à½˜à¼‹à½”་སྦྱོང་བ་དང་༠མི་གིས་མིང་རྟགས་བརྒྱབ་པའི་གཞི་གྲངས་ལ་བརྟེན་པ་ཉུང་དུ་གà½à½¼à½„་བà¼
དཔེར་ན༠BERT ནི་རང་ཉིད་སྟངས་འཛིན་སློབ་སྦྱོང་དང་བཅས་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་à½à½ºà¼‹à½¡à½²à½‚་ཆ་ནང་གི་ཚིག་ཆད་པ་སྔོན་དཔག་བྱེད་པà¼
དོན་སྙིང་འཚོལ་བ༠(Semantic Search)
Semantic Search
འཚོལ་བའི་ལག་རྩལ་ཞིག་སྟེ༠དེས་བེད་སྤྱོད་པའི་དམིགས་ཡུལ་དང་དོན་སྙིང་གི་གནས་སྟངས་གོ་བ་ལེན་པ་དང་༠ཚིག་གི་འཚོལ་བསྡུ་ཙམ་མ་ཡིནà¼
དཔེར་ན༠'ཆུ་འཛག་པའི་ཆུ་མགོ་ཇི་ལྟར་བཟོ་བà¼' ཞེས་འཚོལ་བར་ཡིག་ཆ་ནང་ 'ཆུ་འཛག་པའི་ཆུ་མགོ་' ཞེས་པའི་ཚིག་མེད་ཀྱང་ལམ་སྟོན་འདོན་པà¼
ཚོར་བ་དབྱེ་ཞིབ༠(Sentiment Analysis)
Sentiment Analysis
ཡིག་ཆ་ནང་གི་ཚོར་བ་དང་༠བསམ་ཚུལ༠འདུ་ཤེས་བཅས་ངོས་འཛིན་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་སྟེ༠རྒྱུན་དུ་དགེ་མཚན་དང་༠ངན་མཚན༠བར་མ་བཅས་སུ་དབྱེ་འབྱེད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠ཊི་à½à½²à¼‹à½Šà½¢à¼‹à½‚ྱི་ཡིག་ཆ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་à½à½ºà¼‹à½à½¼à½“་རྫས་གསར་པ་ཞིག་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ལན་ལྡོན་ཇི་ལྟར་ཡོད་པ་ཚོད་དཔག་བྱེད་པà¼
རང་འགུལ༠(Stochastic)
Stochastic
རང་འགུལ་འམ་སྲིད་ཕྱོད་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ཚུད་པ་ཞིག་སྟེ༠རྒྱུན་དུ་à½à½¼à½“་སà¾à¾±à½ºà½‘་རིག་ནུས་དང་ལེགས་སྒྲིག་རྩིས་རིག་ནང་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠GPT-4 ཡི་à½à½¼à½“་འབྲས་ནི་དེའི་རང་འགུལ་གྱི་བཀོད་སྒྲིག་བརྒྱུད་རིམ་གྱི་རà¾à¾±à½ºà½“་གྱིས་འཇུག་སྒྲིག་གཅིག་ལ་མི་འདྲ་བ་འབྱུང་སྲིདà¼
རིག་ནུས་དྲག་པོ༠(Strong AI)
Strong AI
སྤྱིར་བà½à½„་རིག་ནུས་རིག་པ་ (AGI) ཞེས་ཀྱང་ཟེར་བ་སྟེ༠དེས་à½à¾±à½–་à½à½¼à½„ས་ཡོངས་རྫོགས་ནང་མིའི་རིག་ནུས་ཀྱི་ནུས་པ་ལྡན་པའི་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½£à¼‹à½‚ོ་བà¼
དཔེར་ན༠མ་འོངས་པའི་རིག་ནུས་ཤིག་སྟེ༠དེས་རང་སà¾à¾±à½¼à½„་ངང་སྒྲུང་གསར་འབྲི་བ་དང་༠གྲོང་à½à¾±à½ºà½¢à¼‹à½ ཆར་འགོད་བྱེད་པ༠བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་à½à½‚་གཅོད་བྱེད་པ་བཅས་བྱེད་à½à½´à½–à¼
རིག་ནུས་རིག་པ་ལས་འདས་པ་ (SAI) (Super Artificial Intelligence (SAI))
Super Artificial Intelligence (SAI)
རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་རིག་ནུས་ཤིག་སྟེ༠དེས་མིའི་རིག་ནུས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཡོངས་རྫོགས་—རྒྱུ་མཚན་འགྲེལ་བ་དང་༠གསར་གà½à½¼à½‘༠ཚོར་བའི་རིག་ནུས་སོགས་—ལས་བརྒལ་བà¼
དཔེར་ན༠SAI ཞིག་གིས་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ལྟར་ཚན་རིག་དང་ལྟ་གྲུབ་གསར་པ་རང་སà¾à¾±à½¼à½„་ངང་འཕེལ་རྒྱས་གà½à½¼à½„་à½à½´à½–à¼
ལྟ་སà¾à¾±à½¼à½„་སློབ་སྦྱོང་༠(Supervised Learning)
Supervised Learning
འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་ལག་རྩལ་ཞིག་སྟེ༠དེའི་ནང་དཔེ་དབྱིབས་རྣམས་མིང་རྟགས་བརྒྱབ་པའི་གཞི་གྲངས་à½à½¼à½‚་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་à½à½ºà¼‹à½ ཇུག་སྒྲིག་དང་à½à½¼à½“་འབྲས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་སྦྱོང་བà¼
དཔེར་ན༠གློག་འཕྲིན་སྤམ་ཡིན་མིན་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་པར་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་བེད་སྤྱད་ནས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པà¼
བཟོ་བཅོས་གཞི་གྲངས༠(Synthetic Data)
Synthetic Data
དངོས་ཡོད་ཀྱི་གཞི་གྲངས་ལ་དཔེ་བལྟས་པའི་བཟོ་བཅོས་བྱས་པའི་གཞི་གྲངས་ཤིག་སྟེ༠དངོས་ཡོད་ཀྱི་གཞི་གྲངས་ཉུང་བ་འམ་གསང་བ་ཡིན་སà¾à½–ས་སྦྱོང་བརྡར་ཆེད་དུ་རྒྱུན་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠ནད་པའི་སྒེར་གྱི་གསང་བ་མ་འགལ་བར་བརྟག་དཔྱད་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་བཟོ་བཅོས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་པར་རིས་བཟོ་བà¼
མཚོན་རྟགས༠(Token)
Token
LLMs ཀྱིས་ལས་སྣོན་བྱེད་པའི་ཡིག་ཆའི་ཚན་པ་ཞིག་སྟེ༠རྒྱུན་དུ་ཚིག་གམ་ཚིག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག
དཔེར་ན༠'Hello world!' ཞེས་པའི་ཚིག་དུམ་ནི་ 'Hello', 'world', དང་ '!' བཅས་མཚོན་རྟགས་ 3 ལ་དབྱེ་ཡོདà¼
མཚོན་རྟགས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བ༠(Tokenisation)
Tokenisation
དཔེ་དབྱིབས་ཀྱིས་ལས་སྣོན་བྱེད་པར་ཡིག་ཆ་མཚོན་རྟགས་སུ་དབྱེ་བའི་བརྒྱུད་རིམà¼
དཔེར་ན༠རང་བྱུང་སà¾à½‘་ཡིག་ལས་སྣོན་ནང་༠'ChatGPT is great' ཞེས་པ་ནི་ ['Chat', 'G', 'PT', 'is', 'great'] ཞེས་པར་འགྱུརà¼
སྤོ་བསྒྱུར་སློབ་སྦྱོང་༠(Transfer Learning)
Transfer Learning
ལས་འགན་གཅིག་ནས་ཤེས་བྱ་བེད་སྤྱད་ནས་ལས་འགན་གཞན་ཞིག་གི་སློབ་སྦྱོང་ལེགས་སུ་གà½à½¼à½„་བ་དང་༠སྦྱོང་བརྡར་གྱི་དུས་ཚོད་དང་གཞི་གྲངས་ཀྱི་དགོས་མà½à½¼à¼‹à½‰à½´à½„་དུ་གà½à½¼à½„་བà¼
དཔེར་ན༠དབྱིན་ཡིག་གི་ཡིག་ཆ་à½à½¼à½‚་སྦྱོང་བརྡར་བྱས་པའི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སà¾à½‘་ཡིག་གཞན་ཞིག་ནང་ཚོར་བ་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་པར་ཞིབ་ལེགས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པà¼
བསྒྱུར་བྱེད༠(Transformer)
Transformer
དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱའི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་སྟེ༠དེས་དོ་སྣང་གི་ལམ་སྟོན་བེད་སྤྱད་ནས་རིམ་པ་ལྡན་པའི་གཞི་གྲངས་དཔེ་དབྱིབས་བྱེད་པ་དང་༠LLMs ནང་རྒྱ་ཆེར་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠BERT, GPT, དང་ T5 བཅས་ཚང་མ་བསྒྱུར་བྱེད་ལ་གཞི་བཞག་པའི་དཔེ་དབྱིབས་ཡིནà¼
ཚད་ལས་མ་ལོངས་པའི་སྒྲིག་སྦྱོར༠(Underfitting)
Underfitting
དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་གྲངས་ནང་གི་རྣམ་པ་འཛིན་པར་ཧ་ཅང་སྟབས་བདེ་དྲགས་པའི་སà¾à½–ས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་སྟེ༠དེས་ནུས་པ་ཞན་པོ་འདོན་པà¼
དཔེར་ན༠པར་རིས་དབྱེ་འབྱེད་རྙོག་འཛིང་ཅན་སྔོན་དཔག་བྱེད་པར་à½à½²à½‚་རིས་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་གིས་ཚད་ལས་མ་ལོངས་པའི་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་སྲིདà¼
ལྟ་སà¾à¾±à½¼à½„་མེད་པའི་སློབ་སྦྱོང་༠(Unsupervised Learning)
Unsupervised Learning
སློབ་སྦྱོང་གི་à½à½–ས་ལམ་ཞིག་སྟེ༠དེའི་ནང་དཔེ་དབྱིབས་རྣམས་ཀྱིས་མིང་རྟགས་མེད་པའི་གཞི་གྲངས་ནང་གི་རྣམ་པ་འམ་ཚོགས་པ་ངོས་འཛིན་པà¼
དཔེར་ན༠སྔོན་གà½à½“་འབེབས་བྱས་པའི་མིང་རྟགས་མེད་པར་ཉོ་སྒྲུབ་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ལ་གཞི་བཞག་ནས་ཉོ་མà½à½“་རྣམས་ཚོགས་པ་བཟོ་བà¼
བེད་སྤྱོད་པའི་དམིགས་ཡུལ༠(User Intent)
User Intent
བེད་སྤྱོད་པའི་དྲི་བ་འམ་འབྲེལ་བའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་ལམ་དགོས་དོནà¼
དཔེར་ན༠'ཀེ་ཀེ་ཇི་ལྟར་བཟོ་བà¼' ཞེས་བྲིས་པའི་བེད་སྤྱོད་པ་ཞིག་གིས་ཟས་རིགས་ཀྱི་à½à½–ས་ལམ་འཚོལ་བའི་དམིགས་ཡུལ་ཡོད་སྲིདà¼
ཞིབ་དཔྱད་ཚོགས་ཆུང་༠(Validation Set)
Validation Set
སྦྱོང་བརྡར་སà¾à½–ས་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ནུས་པ་དཔྱད་ཞིབ་བྱེད་པ་དང་༠མà½à½¼à¼‹à½¢à½²à½˜à¼‹à½šà½‘་གཞི་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་པའི་གཞི་གྲངས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཤིག
དཔེར་ན༠མà½à½ ་མའི་ཚོད་ལྟ་མ་བྱས་གོང་ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་སྒྲིག་སྦྱོར་ངོས་འཛིན་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
བར་སྟོང་གཞི་གྲངས་མཛོད༠(Vector Database)
Vector Database
རིག་ནུས་ཀྱི་ལས་འགན་དཔེར་ན༠འདྲ་མཚུངས་འཚོལ་བ་དང་ RAG ལྟ་བུའི་ནང་བེད་སྤྱོད་པའི་བར་སྟོང་འཇུག་སྒྲིག་ཉར་ཚགས་དང་འཚོལ་བར་ཇུས་འགོད་བྱས་པའི་གཞི་གྲངས་མཛོདà¼
དཔེར་ན༠Pinecone དང་ Weaviate ནི་ཡིག་ཆ་འམ་པར་རིས་ཀྱི་འཇུག་སྒྲིག་ཉར་ཚགས་བྱེད་པའི་བར་སྟོང་གཞི་གྲངས་མཛོད་ཡིནà¼
བར་སྟོང་འཇུག་སྒྲིག (Vector Embedding)
Vector Embedding
གཞི་གྲངས་ཀྱི་ཨང་གྲངས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་སྟེ༠དེས་དོན་སྙིང་གི་གོ་དོན་དང་འབྲེལ་བ་བར་སྟོང་ནང་ཉར་ཚགས་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠'རྒྱལ་པོ་' དང་ 'རྒྱལ་མོ་' ཞེས་པའི་ཚིག་ལ་ཕོ་མོའི་à½à¾±à½‘་པར་ཆུང་ངུ་ཡོད་ཀྱང་འཇུག་སྒྲིག་འདྲ་བ་ཡོདà¼
དངོས་བཅོས་ལས་རོགས༠(Virtual Assistant)
Virtual Assistant
རིག་ནུས་ཀྱིས་ནུས་པ་སྤྲད་པའི་མཉེན་ཆས་ཀྱི་འà½à½´à½¦à¼‹à½˜à½²à¼‹à½žà½²à½‚་སྟེ༠དེས་བེད་སྤྱོད་པར་སà¾à½‘་ཆ་འམ་སà¾à½‘་ཀྱི་བཀོད་སྒྲིག་བརྒྱུད་ནས་ལས་འགན་སྒྲུབ་པར་རོགས་རམ་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠Siri, Alexa, དང་ Google Assistant ནི་དར་à½à¾±à½–་ཆེ་བའི་དངོས་བཅོས་ལས་རོགས་ཡིནà¼
སà¾à½‘་ངོས་འཛིན༠(Voice Recognition)
Voice Recognition
ངག་à½à½¼à½‚་གི་སà¾à½‘་ཡིག་ཡིག་ཆ་འམ་བྱ་སྤྱོད་དུ་བསྒྱུར་བའི་ལག་རྩལà¼
དཔེར་ན༠སà¾à½‘་ཀྱི་ཡིག་འབྲི་བ་དང་སà¾à½‘་ཀྱི་བཀོད་སྒྲིག་རྣམས་སà¾à½‘་ངོས་འཛིན་མ་ལག་ལ་བརྟེན་ཡོདà¼
རིག་ནུས་ཞན་པ༠(Weak AI)
Weak AI
སྤྱིར་བà½à½„་གི་རིག་ནུས་མེད་པར་བྱེ་བྲག་གི་ལས་འགན་ཞིག་སྒྲུབ་པར་ཇུས་འགོད་བྱས་པའི་རིག་ནུས་མ་ལག
དཔེར་ན༠སà¾à½‘་ཡིག་གོ་བ་མི་ལེན་པ་འམ་རླངས་འà½à½¼à½¢à¼‹à½‚à½à½¼à½„་མི་à½à½´à½–་པའི་ཅེས་རྩེད་མà½à½“་གྱི་རིག་ནུས་ནི་རིག་ནུས་ཞན་པའི་དཔེ་མཚོན་ཞིག་ཡིནà¼
དྲ་ངོས་འཚོལ་བ༠(Web Scraping)
Web Scraping
དྲ་རྒྱ་ལས་ཆ་འཕྲིན་རང་འགུལ་ངང་འདོན་པ་སྟེ༠རྒྱུན་དུ་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་གྲངས་བསྡུ་རུབ་འམ་ནང་དོན་ལྟ་ཞིབ་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠à½à½„་པའི་རིན་གོང་ཚོད་དཔག་གི་དཔེ་དབྱིབས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་པར་à½à½„་པའི་à½à½¼à¼‹à½‚ཞུང་འཚོལ་བà¼
ལྗིད་ཚད༠(Weight)
Weight
དབང་རྩའི་དྲ་རྒྱའི་ཚད་གཞི་ཞིག་སྟེ༠དེས་མདུད་པ་གཅིག་གིས་གཞན་ཞིག་ལ་ཤུགས་རà¾à¾±à½ºà½“་ཇི་ཙམ་à½à½ºà½–ས་པ་གà½à½“་འབེབས་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ནོར་འà½à¾²à½´à½£à¼‹à½‰à½´à½„་དུ་གà½à½¼à½„་བར་སྦྱོང་བརྡར་སà¾à½–ས་ལྗིད་ཚད་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེདà¼
གསང་སྒྲ༠(Whisper)
Whisper
OpenAI གྱིས་འཕེལ་རྒྱས་བà½à½„་བའི་སà¾à½‘་ཆ་ཡིག་ཆར་བསྒྱུར་བའི་དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་སྟེ༠དེས་སà¾à½‘་ཡིག་མང་པོའི་ནང་སྒྲ་སà¾à½‘་ཡིག་ཆར་བསྒྱུར་à½à½´à½–à¼
དཔེར་ན༠Whisper གྱིས་གསུང་བཤད་དང་པོད་à½à¼‹à½¦à½²à¼‹à½šà½‘་འཛིན་མà½à½¼à¼‹à½”ོ་དང་བཅས་ཡིག་ཆར་བསྒྱུར་à½à½´à½–à¼
YAML (YAML)
YAML
གཞི་གྲངས་རིམ་པ་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བའི་མི་ཀློག་བདེ་བའི་རྣམ་པ་ཞིག་སྟེ༠རྒྱུན་དུ་འཕྲུལ་འà½à½¼à½¢à¼‹à½¦à¾³à½¼à½–་སྦྱོང་གི་ལས་ཀའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་སྒྲིག་སྦྱོར་ཡིག་ཆ་ཆེད་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠PyTorch ནང་སྦྱོང་བརྡར་ཆེད་དུ་ YAML ཡིག་ཆ་ནང་དཔེ་དབྱིབས་ཀྱི་ཚད་གཞི་གà½à½“་འབེབས་བྱེད་པà¼
à½à½ºà½„ས་གཅིག་ཀྱང་མ་སྦྱོང་བའི་སློབ་སྦྱོང་༠(Zero-shot Learning)
Zero-shot Learning
དཔེ་དབྱིབས་ཤིག་གིས་སྤྱིར་བà½à½„་གི་ཤེས་བྱ་བེད་སྤྱད་ནས་སྔོན་མ་གསལ་པོར་སྦྱོང་བརྡར་མ་བྱས་པའི་ལས་འགན་སྒྲུབ་པའི་ནུས་པà¼
དཔེར་ན༠à½à¾²à½²à½˜à½¦à¼‹à½¢à½²à½‚་གི་གཞི་གྲངས་à½à½¼à½‚་བྱེ་བྲག་à½à½´à¼‹à½¦à¾¦à¾±à½¼à½„་བརྡར་མ་བྱས་ཀྱང་à½à¾²à½²à½˜à½¦à¼‹à½¢à½²à½‚་གི་དྲི་བ་ལན་འདེབས་བྱེད་པའི་དཔེ་དབྱིབསà¼
Zettabyte (Zettabyte)
Zettabyte
གྲངས་གཞིའི་གཞི་གྲངས་ཀྱི་ཚན་པ་ཞིག་སྟེ༠དེ་ནི་ sextillion (10^21) bytes དང་མཉམ་པ་དང་༠རྒྱུན་དུ་དྲ་རྒྱའི་གཞི་གྲངས་ཀྱི་ཚད་གཞི་གསལ་བཤད་བྱེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱེདà¼
དཔེར་ན༠འཛམ་གླིང་གི་དྲ་རྒྱའི་འགྲོ་འོང་ 2016 ལོར་ལོ་རེར་ zettabyte 1 ལས་བརྒལ་ཡོདà¼